دانلود پی دی اف ( pdf ) جزوه آناتومی اندام فوقانی (نظری) د.ع.پ.مشهد

دانلود پی دی اف ( pdf ) جزوه آناتومی اندام فوقانی (نظری) د.ع.پ.مشهد

جزوه آناتومی اندام فوقانی

آناتومی پایه علم طب است. علم آناتومی، پزشک را در شناخت بیماری یاری می رساند. پزشک با علم به آناتومی تصمیم می گیرد که معاینات فیزیکی انجام دهد یا از تکنیک های پیشرفته تصویر برداری استفاده کند. آناتومی برای دندانپزشکان، متخصصین کایروپراکتیک (chiropractors)، کاردرمان هاو تمامی افرادی که به نحوی در درمان بیمار نقش دارند نیز علمی حیاتی محسوب می شود. توانایی تفسیر صحیح از یک مشاهدات بالینی، حاصل فهم دقیق آناتومی است.

کلمه آناتومی (Anatomy) برگرفته از لغت یونانی تمنین (temnein) به معنی “بریدن” است. بنابراین علم آناتومی قرابت بسیاری به ریشه خود دارد.

امروزه یکی از روش های آموختن آناتومی تشریح جسد توسط دانشجویان است. روش های دیگر شامل مشاهده ساختارهای آناتومیک تشریح شده و مدل های پلاستیکی یا استفاده از مدل های کامپیوتری و سایر تجهیزات کمک آموزشی می باشد.

قدامی (شکمی) و خلفی (پشتی)، داخلی و طرفی، فوقانی و تحتانی سه جفت اصطلاح برای توصیف موقعیت ساختارها در نمای کلی بدن یا نسبت به سایر ساختارها به کار می روند.

اصطلاحات قدامی (anterior) یا شکمی (ventral) و

سایر اصطلاحاتی که برای توصیف موقعیت ها به کار می روند شامل پروگزیمال و دیستال، سری و دمی و روسترال است.

اصطلاحات پروگزیمال (proximal) و دیستال (distal) برای نزدیک تیزیولوژی انسانی، عبارت است از مطالعه ی اعمال بدن انسان. این علم سعی دارد ویژگی ها و مکانیسم های کلّی بدن را با توجّه به عملکرد سلول ها، بافت ها، اندام ها و دستگاه های مختلف بدن و روابط بین آن ها توضیح دهد.

سازمان بندی انسان

شاید مشخص ترین صفت بدن انسان، سازمان بندی آن باشد. بدن انسان به طور کلّی از تجمع چندین دستگاه، مانند دستگاه های اسکلتی، عضلانی، عصبی، گردش خون، تنفس، غدد گوارش، ادرار و تولید مثل تشکیل شده که هر یک از این دستگاه ها عمل خاصی را انجام می دهند. همکاری و هماهنگی این دستگاه ها موجب می شود تا انسان بتواند به عنوان یک موجود زنده ی پیچیده، وظایف زیستی خود را در حد طبیعی انجام دهد.
همین طور، هر دستگاه بدن به نوبه ی خود از تجمع بخش های کوچک تری به نام اندام تشکیل شده است. اندام ها نیز طوری سازمان یافته که هر کدام یک عمل مشخصی را انجام می دهند.
هم چنین اندام ها از تجمع گروهی از سلول های مختلف که از لحاظ ساختمانی شبیه هم هستند تشکیل شده اند. هر یک از اندام ها به اضافه ماده ی بین سلولی، ساختمانی به نام بافت را تشکیل می دهند. بافت ها نیز تخصصی عمل می کنند. از لحاظ ساختمانی، کوچک ترین واحد زنده ی بدن انسان سلّول نامیده می شود. هر نوع سلول نیز عملی خاص، انجام می دهد. با این که سلول های مختلف بدن به طور قابل ملاحظه ای با هم فرق دارند، ولی همه ی آن ها صفات و ویژگی های اساسی مشابه دارند. برای مثال، در تمام سلول ها، اکسیژن با کربوهیدرات، چربی یا پروتئین برای تولید انرژی مورد نیاز سلول، ترکیب می شود. بنابراین، به طور کلی مکانیسم های پایه برای تبدیل مواد غذایی به انرژی در انواع سلول ها یکسان است و تمام سلول ها، انتقال مواد زاید سوخت و سازی را به محیط آبکی اطراف خود انجام می دهند.
تقریباً تمام سلول ها، قابلیت بازسازی و تولید مجدد سلولی را دارند، از این رو، هر گاه نوع خاصی از سلول ها به هر دلیل منهدم شود، سایر سلول های همان نوع، به تولید سلول های جدید تا رسیدن به تعداد طبیعی، مبادرت می کنند.

مشخصات موجود زنده (انسان)

مهم ترین مشّخصه های انسان به عنوان یک موجود زنده عبارت اند از: تحریک پذیری (۱)، هدایت پذیری (۲)، انقباض پذیری (۳)، تنفّس (۴)، جذب و همانند سازی (۵)، تولید مثل، نُمُوّ و دفع و ترشّح (۶).

مایع خارج سلّولی – محیط داخلی

حدود ۵۶ درصد بدن انسان بالغ را مایع تشکیل می دهد هر چند بیشتر این مایع داخل سلول ها قرار دارد و مایع داخل سلولی نامیده می شود، اما حدود ۱/۳ آن در فضاهای بین سلولی قرار دارد که آن را مایع خارج سلّولی می گویند. مایع خارج سلولی به طور نسبتاً ثابت در سرتاسر بدن در حال حرکت است. مایع خارج سلولی از طریق گردش خون به سرعت انتقال می یابد و سپس از طریق پدیده ی انتشار بین خون و مایعات بافت ها و به وسیله ی مویرگ ها مخلوط می گردد. در مایع خارج سلولی، یون ها و مواد غذایی مورد نیاز سلول ها برای نگهداری و حفظ زندگی سلولی یافت می شود. بنابراین کلیه ی سلول ها الزاماً در یک محیط مشابهی زندگی می کنند که موسوم به مایع خارج سلولی است و به همین دلیل آن را محیط داخلی بدن می نامند.
همان طور که گفته شده، موجود زنده توسط سلول های خود قادر به زندگی، نموّ و انجام برخی اعمال کاملاً تخصصی است که ادامه ی این اعمال توسط سلول ها، منوط به وجود غلظت های مناسبی از اکسیژن، مواد قندی، یون های مختلف، اسیدهای آمینه، مواد چربی و سایر مواد مورد نیاز در محیط داخلی می باشد.

مکانیسم های هومئوستاتیک دستگاه های اصلی بدن

الف) هومئوستاز
واژه ی هومئوستاز، به معنای حفظ شرایط نسبتاً ثابت محیط بدن انسان است. تمام اندام ها و بافت های بدن در شرایط عادی، طوری عمل می کنند تا این شرایط پایدار، موسوم به حفظ تعادل محیط داخلی بدن برقرار شود. برای مثال، ریه ها اکسیژن مورد نیاز سلول ها را تأمین می کنند و آن را از طریق مایع خارج سلولی در اختیار سلول ها قرار می دهند، کلیه ها غلظت یون ها را ثابت نگه می دارند و دستگاه گوارش مواد غذایی را برای ساخت سایر مواد مورد نیاز بدن و تولید انرژی تهیه می کند.
ب) دستگاه انتقال مایع خارج سلّولی
مایع خارج سلولی، طیّ مراحل مختلف به کلیه ی اندام های بدن انتقال می یابد. اولین مرحله، شامل گردش خون، و دومین مرحله، حرکت مایع بین مویرگ های خونی و سلول ها می باشد.
تمامی خون بدن در حالت استراحت به طور متوسط، هر دقیقه، یک بار در سرتاسر بدن گردش می کند و شدت گردش خون در حین تمرینات شدید ورزشی افزایش می یابد، به طوری که به ۶ بار در دقیقه می رسد.
وقتی خون از مویرگ ها عبور می کند، تبادل مداوم مایع خارج سلولی بین پلاسمای خون و مایعات جمع شده در فضاهای بین سلولی صورت می گیرد.
ج) منشأ موادّ غذایی در مایع خارج سلّولی
۱- دستگاه تنفسی: خون در هر گردش خود یک بار از ریه ها عبور می کند. وقتی خون از ریه ها عبور می کند، اکسیژن موجود در حبابچه های هوایی با استفاده از پدیده ی انتشار، از غشای حبابچه عبور کرده و وارد خون می شود و خون اکسیژن دار به تمام اندام ها، بافت ها و سلول ها، توسط نیروی قلب، تلمبه می شود.
۲- لوله ی گوارش: درصد زیادی از خون، مخصوصاً بعد از صرف غذا، توسط قلب به دیواره های گوارش فرستاده می شود. در این جا مواد غذایی حل شده، مانند کربوهیدرات ها، اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه و سایر مواد غذایی از دهانه ی لوله ی گوارش، جذب مایع خارج سلولی می شوند.
۳- کبد و سایر اندام هایی که متابولیسم را اداره می کنند: کلیه ی موادی که جذب لوله های گوارش می شوند نمی توانند به همان شکل مورد استفاده ی سلول ها قرار گیرند. کبد، مواد غذایی را که به صورت ترکیبات شیمیایی مختلف وارد لوله های گوارشی شده اند، به مواد شیمیایی قابل استفاده جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی می کند. در کنار کبد، سایر بافت های بدن، مانند سلول های چربی، سلول های مخاطی، دستگاه گوارش، کلیه ها و غدد درون ریز، نسبت به تغییر مواد جذب شده یا ذخیره کردن آن ها تا زمانی که مورد نیاز باشند، اقدام می کنند.
۴- دستگاه عضلانی اسکلتی: بعضی مواقع این سؤال پیش می آید که چرا دس جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی تگاه عضلانی اسکلتی را جز دستگاه های مسئول نگهداری تعادل بدن قرار می دهند؟!
پاسخ سؤال این است که اگر این دستگاه وجود نداشته باشد، بدن نمی تواند برای تأمین مواد غذایی حرکت کند. از سوی دیگر، دستگاه عضلانی اسکلتی، موجب حفظ بدن در مقابل شرایط اطراف آن می شود و بدون این دستگاه، تمام مکانیسم های هومئوستاز یا تعادل بدن، منهدم می شوند.
د- دفع مواد زاید متابولیکی
هم زمان که اکسیژن ریه ها وارد خون می شود، انیدریدکربنیک نیز از خون وارد جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی حبابچه های هوایی شده و توسط عمل بازدم از طریق مجاری تنفسی وارد جوّ می شود. CO2 فراوان ترین محصول نهایی متابولیسم بدن است.
هنگام عبور خون از کلیه ها، موادی که مورد نیاز سلول ها نباشد، توسط کلیه ها از پلاسما گرفته و دفع می گردد. این مواد، به ویژه محصولات نهایی متابولیسم سلولی، یون ها و آب اضافی را که ممکن است در مایع خارج سلّولی جمع شده باشد، شامل می شود.
ه‍- تنظیم اعمال بدن
دستگاه اصلی تنظیم کننده ی اعمال بدن، دستگاه عصبی می باشد که شامل سه بخش است: بخش حسّی، دستگاه عصبی مرکزی و بخش حرکتی.
بخش حسی از طریق گیرنده های حسی خود، اطلاعات لازم را در اختیار دستگاه عصبی مرکزی قرار می دهد و دستگاه عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع شوکی می باشد، این اطلاعات را ذخیره و با پردازش آن ها پاسخ لازم را برای اجرا به بخش حرکتی دستگاه عصبی، ارسال می دارد.
در دستگاه عصبی، بخشی به نام دستگاه اتونومیک (خودکار) وجود دارد که در جزوه آناتومی اندام فوقانی نیمه هوشیاری عمل می کند و اعمال اندام های داخلی از جمله قلب، حرکات لوله های گوارش و ترشح غدد مختلف را کنترل می کند. دستگاه دیگری که همراه با دستگاه عصبی، نسبت به کنترل و تنظیم جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی بدن نقش بازی می کند، دستگاه هورمونی است. هشت غده ی اصلی، مواد شیمیایی به نام هورمون ترشح کرده و وارد مایع خارج سلولی می نمایند. هورمون ها از طریق گیرنده های خود، نسب جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی ت به کنترل و تنظیم اعمال سلولی عمل می کنند. به طور کلّی، دستگاه عصبی، مسئول کنترل و تنظیم فعالیت های عضلانی و ترشحی می باشد، در حالی که دستگاه هورمونی، عمدتاً تنظیم اعمال متابولیکی بدن جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی را عهده دار است.

ترکیب بدن

عناصر اصلی تشکیل دهنده ی ترکیب بدن عبارت اند از: آب، کربوهیدرات ها، چربی ها، پروتئین ها و مواد معدنی. فراوان ترین عناصر بدن را کربن، هیدروژن، ازت و اکسیژن تشکیل می دهند.

فیزیولوژی سلّول و عمل آن جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی

هر یک از ۷۵-۱۰۰ میلیارد سلول موجود در بدن سلول، ساختار زنده ای محسوب شده که می توانند به صورت نامحدودی زنده بمانند. بیشتر سلول ها حتّی می توانند خود را تکثیر کنند، مشروط بر اینکه مایعات اطراف آن ها، مواد غذایی مناسب داشته باشند.
سلول های بدن انسان، واحدهای نیمه مختاری هستند که اگر در محیط کشت مناسبی قرار داده شوند، می توانند برای مدّتی نامعین به طور مستقل به زندگی خود ادامه دهند، در حالی که تک سلولی های هسته دار، اصولاً واحدهای مستقل و خودمختار هستند. برای درک عملکرد اندام ها و جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی جزوه آناتومی اندام فوقانی سایر ساختارهای بدن ضروری است که ابتدا سازمان پایه ی سلول و عملکرد قسمت های تشکیل دهنده ی آن درک شود.

سازمان سلول

هر سلول از دو بخش اصلی به نام هسته و سیتوپلاسم تشکیل شده است. هسته به وسیله ی غشای هسته ای و سیتوپلاسم به وسیله ی غشای سیتوپلاسمی از مایعات اطراف جدا شده است. (شکل ۱)

شکل ۱: دیاگرام یک یاخته ی ایده آل انسانی،aer= شبکه ی آندوپلاسمیک صاف، bm= غشا پایه، c= سانتریول، chr= کروموزوم ها، cl= مژک، clr= ریشه ی مژک، d= دسموزوم، G=دستگاه گلژی، ger = شبکه هسته، p= منفذ هسته ای، pm= عشا پلاسمایی، pv=وزیکول های پینوسیتوزی، Ri=ریبوزوم، Sv= وزیکول های ترشحی
مواد مختلفی که سلول را تشکیل می دهند، روی هم پروتوپلاسم نامیده می شوند.
پروتوپلاسم به طور کلّی از پنج ماده ی اصلی؛ آب، الکترولیت ها، پروتئین ها، لیپیدها و کربوهیدرات ها تشکیل شده است:
آب: محیط مایع تمام پروتوپلاسم ها را آب تشکیل می دهد و غلظت آن بین ۷۰-۸۵ درصد است. بسیاری از مواد شیمیایی سلولی در آب محلول هستند، در حالی که مواد دیگر به شکل ذرات کوچک در آن حالت معلّق قرار گرفته اند. واکنش های شیمیایی در میان مواد شیمیایی محلول، در سطح مشترک بین ذرات معلّق و آب انجام می شود. ماهیت سیّال آب باعث می شود تا مواد معلق به قسمت های مختلف سلول، جریان یا انتشار یابند و از آن راه، انتقال مواد از یک قسمت به قسمت دیگر سلول را تأمین کند.
الکترولیت ها: مهم ترین الکترولیت های موجود در سلول را پتاسیم (+K)، منیزیم (++mg)، فسفات (-pi)، سولفات (-So4)، بیکربنات (-Co3H) و مقدار کمی سدیم (+Na)، کلر (-Cl) و کلسیم (‍++Ca) تشکیل می دهد.
الکترولیت ها در آب پروتوپلاسم حل می شوند و مواد شیمیایی معدنی را برای واکنش های سلولی تأمین می کنند. این مواد هم چنین برای عمل بعضی از مکانیسم های کنترلی سلولی ضروری هستند. برای مثال، الکترولیت هایی که در غشای سلولی عمل می کنند، موجب انتقال امواج عصبی الکتروشیمیایی در رشته های عصبی – عضلانی می شوند و الکترولیت های داخل سلولی، فعالیت واکنش های مختلف آنزیمی لازم برای متابولیسم سلولی را تعیین می کنند.
پروتئین ها: بعداز آب، فراوان ترین ماده ی تشکیل دهنده ی سلول ها، پروتئین ها هستند که به طور طبیعی ۱۰-۲۰ درصد توده ی سلولی را تشکیل می دهند. پروتئین ها را می توان به دو نوع مختلف، یعنی پروتئین های ساختمانی و پروتئین های کروی شکل که بیشتر از نوع آنزیم هستند، تقسیم کرد.
مهم ترین نوع این پروتئین ها آنزیم هستند. آنزیم ها یا مایع سلولی محلول می باشند و یا جذب سطوح تشکیلات غشایی در داخل سلول شده و به این سطوح می چسبند. آنزیم ها با سایر مواد داخل سلول تماس مستقیم حاصل کرده و موجب کاتالیز واکنش های شیمیایی می شوند. به این ترتیب، آنزیم های پروتئینی، متابولیسم سلول را کنترل می کنند.
سلول ها تقریباً تمام اعمال حیاتی خود را به کمک آنزیم ها انجام می دهند. متابولیسم، شامل کاتابولیسم یا واکنش های کاتابولیکی (۷) و آنابولیسم (۸) است. تمام واکنش های کاتابولیکی انرژی زا و واکنش های آنابولیکی، انرژی خواه یا مصرف کننده ی انرژی می باشند. به عنوان نمونه، تجزیه ی گلیکوژن به گلوکز و سپس ترکیب اجزای آن با اکسیژن، و تولید CO2، آب و انرژی و یا ساخته شدن گلیکوژن از گل