دانلود پی دی اف ( pdf ) درسنامه دستگاه اعصاب د.ع.پ.ایران

دستگاه عصبی عبارت است از مغز، نخاع، دستگاه‌های حسی و تمامی اعصابی که این اندام‌ها را به دیگر مناطق بدن متصل می‌کنند. این اندام‌ها به همراه یکدیگر مسئول کنترل بدن و ارتباط بین مناطق مختلف آن می‌باشند. مغز و نخاع مرکز کنترل که با نام دستگاه عصبی مرکزی (CNS) شناخته می‌شود را تشکیل می‌دهند. اعصاب حسی و اندام‌های حسی در دستگاه عصبی محیطی (PNS) نیز شرایط درون و بیرون بدن را تحت نظر داشته و اطلاعات مربوط به آن را برای دستگاه عصبی مرکزی ارسال می‌کنند. اعصاب وابران در دستگاه عصبی محیطی، اطلاعات را از مرکز کنترل به سمت عضلات، غدد و اندام‌ها برده و عملکرد آن‌ها را تنظیم می‌کنند. در این مقاله ما به آناتومی بخش‌های مختلف دستگاه عصبی می‌پردازیم.

عملکردهای دستگاه عصبی

دستگاه عصبی سه عمل اصلی را انجام می‌دهد:

حس

عملکرد حسی دستگاه عصبی عبارت است از جمع‌آوری اطلاعات از گیرنده‌های حسی که وضعیت داخل و خارج بدن را درک می‌کنند. سپس این اطلاعات به‌وسیله‌ی عصب‌ها و نورون‌های آوران و به‌منظور پردازش بیشتر به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) مخابره می‌شوند.

هماهنگی

عمل هماهنگی نتیجه‌ی عبور مقادیر زیادی از اطلاعات حسی از درون دستگاه عصبی مرکزی در هر زمان می‌باشد. این اطلاعات بررسی شده، با یکدیگر مقایسه می‌شوند و سپس برای تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین ممکن است این اطلاعات در حافظه ذخیره شده و یا به دست فراموشی سپرده شوند. عمل هماهنگی در بخش ماده‌ی خاکستری مغز و نخاع صورت گرفته و توسط نورون‌های رابط انجام می‌شود. تعداد زیادی از نورون‌های رابط همراه با هم کار کرده و شبکه‌های پیچیده‌ای را ایجاد می‌کنند که این قدرت پردازشی را ایجاد می‌کند.

حرکت

زمانی که شبکه‌ی نورون‌های رابط در دستگاه عصبی مرکزی اطلاعات حسی را پردازش کرده و در مورد پاسخ مناسب تصمیم گرفتند، نورون‌های وابران را درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب تحریک می‌کنند. نورون‌های وابران (که با نام نورون‌های حرکتی نیز شناخته می‌شوند)، سیگنال‌های عصبی را از ماده‌ی خاکستری دستگاه عصبی مرکزی و از طریق اعصاب دستگاه عصبی محیطی، به سلول‌های هدف منتقل می‌کنند. سلول‌های هدف ممکن است عضله‌ی صاف، قلبی، اسکلتی و یا بافت یک غده باشند. سپس سلول‌های هدف یک هورمون را ترشح کرده و یا بخشی از بدن را حرکت می‌دهند.

بخش‌های دستگاه عصبی

بافت عصبی

اکثر بخش‌های دستگاه عصبی از دو نوع سلول تشکیل شده است: نورون‌ها و سلول‌های نوروگلیا

نورون‌ها

نورون‌ها که با نام سلول‌های عصبی نیز شناخته می‌شوند، با انتقال سیگنال‌های الکتروشیمیایی با بخش‌های مختلف بدن ارتباط برقرار می‌کنند. نورون‌ها به دلیل داشتن زوائد سلولی بلند که از جسم سلولی آن‌ها منشعب می‌شوند نسبت به دیگر سلول‌های بدن متفاوت به نظر می‌رسند. زائده‌های انتقال‌دهنده‌ی بلندی به نام آکسون از جسم سلولی منشعب می‌شوند که سیگنال‌ها را به دیگر نورون‌ها و یا سلول‌های هدف منتقل می‌کنند.

سلول‌های نوروگلیا

نوروگلیا که با نام سلول گلیال نیز شناخته می‌شود، به‌عنوان سلول “کمک‌کننده” در دستگاه عصبی کار می‌کند. هر نورون در بدن تقریباً توسط ۶ تا ۶۰ سلول نوروگلیا احاطه شده است که وظیفه‌ی محافظت، تغذیه و عایق کردن آن را انجام می‌دهند.

مغز

مغز، اندام نرم و چین خورده با وزن حدود یک و نیم کیلوگرم در درون حفره‌ی سر جای گرفته و توسط استخوان‌های جمجمه محافظت می‌شود. تقریباً ۱۰۰ میلیارد نورون در مغز وجود دارند که مرکز اصلی کنترل بدن را تشکیل می‌دهند. مغز و نخاع به همراه یکدیگر سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند که در آن اطلاعات مورد پردازش قرار گرفته و پاسخ مناسب ایجاد می‌شود. مغز، مرکز عملکردهای مهم مغزی مانند هوشیاری، حافظه، برنامه‌ریزی و اقدامات اختیاری، عملکردهای دیگر بدن مانند تنظیم تنفس، ضربان قلب، فشار خون و هاضمه را نیز کنترل می‌کند.

نخاع

نخاع یک دسته طولانی و نازک از نورون‌هاست که اطلاعات را در درون حفره‌ی ستون فقرات که از بصل النخاع شروع شده و تا ناحیه‌ی کمر ادامه دارد منتقل می‌کند. در ناحیه‌ی کمر، نخاع به دسته‌های مختلف عصبی به نام اعصاب دم اسبی (به دلیل شباهت ظاهری آن را دم اسب) منشعب می‌شود که تا استخوان خاجی و استخوان دنبالچه ادامه دارند. ماده‌ی سفید در نخاع به‌عنوان انتقال‌دهنده‌ی اصلی سیگنال‌های عصبی از مغز به بدن عمل می‌کند. ماده‌ی خاکستری نخاع وظیفه‌ی هماهنگی بین محرک‌ها و رفلکس‌ها را بر عهده دارد.

اعصاب

اعصاب به دسته‌هایی از آکسون ها در دستگاه عصبی محیطی (PNS) گفته می‌شود که به‌عنوان بزرگراه‌هایی برای اطلاعات عمل کرده و سیگنال‌های عصبی را بین مغز و نخاع و دیگر مناطق بدن جابجا می‌کنند. هر نورون عصبی در یک غلاف از بافت پیوندی به نام اندونوریوم پیچیده شده است. آکسون های مجزای هر نورون به گروه‌هایی به نام فاسیکل درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب v تبدیل شده و درون غلافی به نام پری نوریوم پیچیده می‌شوند. در نهایت تعداد زیادی از این فاسیکل ها در کنار هم قرار گرفته و توسط اپی نوریوم در بر گرفته می‌شوند و عصب کامل را تشکیل می‌دهند. پیچیده شدن اعصاب درون بافت پیوندی از آن‌ها محافظت کرده و سرعت انتقال پیام آن‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

فضای اطراف دستگاه عصبی مرکزی توسط مایع شفافی به نام مایع مغزی نخاعی (CSF) پر شده است. این مایع توسط ساختارهای خاصی به نام شبکه‌ی کوروئید و از پلاسمای خون ساخته می‌شود. شبکه‌ی کوروئید دارای مویرگ‌های زیادی بوده که پلاسمای خون را فیلتر کرده و به مایع فیلتر شده اجازه‌ی ورود به فضای اطراف مغز را می‌دهد.

مایع مغزی نخاعی عملکردهای حیاتی مختلفی را برای دستگاه عصبی مرکزی انجام می‌دهد:دستگاه عصبی روده‌ای (ENS) بخشی از دستگاه عصبی خودمختار (ANS) است که مسئول تنظیم فرایند هضم و کنترل اندام‌های مربوط به آن است. دستگاه عصبی روده‌ای سیگنال‌هایی را از طریق اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دستگاه عصبی خودمختار از دستگاه عصبی مرکزی دریافت می‌کند که به تنظیم فعالیت‌های آن کمک می‌کنند. بااین‌حال، دستگاه عصبی روده‌ای در اکثر موارد از دستگاه عصبی مرکزی مستقل بوده و بدون ورودی‌های خارجی می‌تواند عملکرد خود را ادامه دهد. به همین دلیل، معمولاً به دستگاه عصبی روده‌ای “مغز روده‌ها” یا “مغز دوم” بدن نیز گفته می‌شود. دستگاه عصبی روده‌ای یک سیستم بسیار بزرگ است – تعداد نورون‌های موجود در دستگاه عصبی روده‌ای تقریباً با نخاع برابر است.

مایع مغزی نخاعی، ضربات وارد شده را در بین مغز و استخوان جمجمه و در بین نخاع و استخوان ستون فقرات جذب می‌کند.
مغز و نخاع درون مایع مغزی نخاعی شناور بوده و این امر موجب کاهش وزن آن‌ها می‌شود.
مایع مغزی نخاعی به حفظ هومئوستازی مواد شیمیایی در دستگاه عصبی مرکزی کمک می‌کند.

ستگاه عصبی عبارت است از مغز، نخاع، دستگاه‌های حسی و تمامی اعصابی که این اندام‌ها را به دیگر مناطق بدن متصل می‌کنند. این اندام‌ها به همراه یکدیگر مسئول کنترل بدن و ارتباط بین مناطق مختلف آن می‌باشند. مغز و نخاع مرکز کنترل که با نام دستگاه عصبی مرکزی (CNS) شناخته می‌شود را تشکیل می‌دهند. اعصاب حسی و اندام‌های حسی در دستگاه عصبی محیطی (PNS) نیز شرایط درون و درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب بیرون بدن را تحت نظر داشته و اطلاعات مربوط به آن را برای دستگاه عصبی مرکزی ارسال می‌کنند. اعصاب وابران در دستگاه عصبی محیطی، اطلاعات را از مرکز کنترل به سمت عضلات، غدد و اندام‌ها برده و عملکرد آن‌ها را تنظیم می‌کنند. در این مقاله ما به آناتومی بخش‌های مختلف دستگاه عصبی می‌پردازیم.

عملکردهای دستگاه عصبی

دستگاه عصبی سه عمل اصلی را انجام می‌دهد:

حس

عملکرد حسی دستگاه عصبی عبارت است از جمع‌آوری اطلاعات از گیرنده‌های حسی که وضعیت داخل و خارج بدن را درک می‌کنند. سپس این اطلاعات به‌وسیله‌ی عصب‌ها و نورون‌های آوران و به‌منظور پردازش بیشتر به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) مخابره می‌شوند.

هماهنگی

عمل هماهنگی نتیجه‌ی عبور مقادیر زیادی از اطلاعات حسی از درون دستگاه عصبی مرکزی در هر زمان می‌باشد. این اطلاعات بررسی شده، با یکدیگر مقایسه می‌شوند و سپس برای تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین ممکن است این اطلاعات در حافظه ذخیره شده و یا به دست فراموشی سپرده شوند. عمل هماهنگی در بخش ماده‌ی خاکستری مغز و نخاع صورت گرفته و توسط نورون‌های رابط انجام می‌شود. تعداد زیادی از نورون‌های رابط همراه با هم کار کرده و شبکه‌های پیچیده‌ای را ایجاد می‌کنند که این قدرت پردازشی را ایجاد می‌کند.

نخاع یک دسته طولانی و نازک از نورون‌هاست که اطلاعات را در درون حفره‌ی ستون فقرات که از بصل النخاع شروع شده و تا ناحیه‌ی کمر ادامه دارد منتقل می‌کند. در ناحیه‌ی کمر، نخاع به دسته‌های مختلف عصبی به نام اعصاب دم اسبی (به دلیل شباهت ظاهری آن را ه عصبی مرکزی اطلاعات حسی را پردازش کرده و در مورد پاسخ مناسب تصمیم گرفتند درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب درسنامه دستگاه اعصاب vv، نورون‌های وابران را تحریک می‌کنند. نورون‌های وابران (که با نام نورون‌های حرکتی نیز شناخته می‌شوند)، سیگنال‌های عصبی را از ماده‌ی خاکستری دستگاه عصبی مرکزی و از طریق اعصاب دستگاه عصبی محیطی، به سلول‌های هدف منتقل می‌کنند. سلول‌های هدف ممکن است عضله‌ی صاف، قلبی، اسکلتی و یا بافت یک غده باشند. سپس سلول‌های هدف یک هورمون را ترشح کرده و یا بخشی از بدن را حرکت می‌دهند.