آموزش فیزیک حیاتی

آموزش فیزیک حیاتی دکتر طیب پورفلاح

آموزش فیزیک حیاتی

ساده ترین تعریف فیزیک پزشکی عبارت است از کاربرد اصول و روشهای فیزیکی در تشیخص ودرمان بیماری. با توجه به طیف گسترده دانش فیزیک پزشکی این رشته کاربرد وسیعی در آموزش دوره­های علوم پایه و بالینی دارد بطوری­که به عنوان یکی از مهمترین رشته های علوم پایه آموزش فیزیک پزشکی پزشکی و زیربنای آموزش بالینی تلقی  می­گردد.

قدمت رشته فیزیک پزشکی آموزش فیزیک حیاتی  در تاریخ پزشکی بیانگر اصالت و احساس نیاز حرفه پزشکی به آن بوده بطوریکه استفاده از ابزارهای ابتدائی با اصول فیزیک ساده در طب قدیم از سنوات بسیار قبل در تشخیص ودرمان بیماریها مرسوم بوده است. از اواخر قرن نوزدهم با کشف پرتو ایکس و آموزش فیزیک حیاتی پس از آن با استفاده از سایر تابشها و پرتوهای یونیزان وغیریونیزان و ابداع و توسعه روشهای مختلف تصویربرداری و یا پرتودرمانی، دانش فیزیک پزشکی سهم قابل توجهی در ارتقاء سطح بهداشت و سلامت انسانها ایفا نموده است.

فلسفه رشته فیزیک پزشکی :

حفظ سلامت به عنوان یک رکن اساسی، از اهم واجبات بر اساس اعتقادات دینی ما است، تشخیص به موقع بیماری آموزش فیزیک حیاتی و بکارگیری روشهای صحیح و دقیق از اتلاف عمر، انرژی و تحمل رنج و مصائب انسانها می­کاهد. از دیرباز مبانی علم فیزیک و ابزارهای فیزیکی برای تشخیص و درمان بکار گرفته شده­اند و جوامع اسلامی و سرزمینهای آموزش فیزیک حیاتی ایرانی پایه­گذار و در استفاده از این امکانات پیشقدم بوده­اند.

در قرن اخیر علوم تجربی و فناوری در کشورهای غربی توسعه زیادی پیدا کرده است آموزش فیزیک حیاتی ولی جوامع  توسعه نیافته از این پیشرفتها بهره کمتری داشته­اند. در کشور ما نیز ابزار آموزش فیزیک حیاتی لازم برای تشخیص و درمان از کشورهای پیشرفته وارد ­شده و مورد استفاده قرار می­گیرد، اما عدم آموزش فیزیک حیاتی آشنائی با مبانی علم فیزیک پزشکی سبب گردیده است که نه تنها تشخیص و آموزش فیزیک حیاتی درمان بطور موثر با استفاده از این روشها و ابزارها صورت نگیرد بلکه در بعضی موارد سبب تحمل رنج و مصائب آموزش فیزیک حیاتی فراوان و تحمیل هزینه های زیاد بدون بهره گردد. بنابراین تریبت کارشناس  آموزش فیزیک حیاتی متخصص رشته فیزیک پزشکی می­تواند جامعه را از مزایای این روشها و امکانات بهره­مند و آثار زیانبخش و خسارات اقتصادی  آنرا کاهش دهد.

اطمینان از کیفیت کارکرد دستگاهها، ضمانت لازم جهت عدم تکرار آزمایشات پاراکلینیکی و تصویر برداری پزشکی را فراهم میکند، که در غیر این شرایط صدمات آموزش فیزیک حیاتی ناشی از آن موارد می­تواند بر سلامت کارکنان و بیماران اثر سوء گذارد. از طرفی ابزارهای فنی ودستگاههای پیچیده وقتی در اختیار اپراتورهای غیر فنی قرار می­گیرند باعث ایجاد خسارت و صدمات زیانبار به افراد آموزش فیزیک حیاتی جامعه و بیماران می­شوند.

محورهای کاربردی فیزیک پزشکی :

رئوس برخی فعالیتهای یک متخصص فیزیک پزشکی در این نقش آموزش فیزیک پزشکی عبارت است از:

     فعالیت­های آموزشی :

• سخنرانی های علمی درخصوص موضوعات مربوطه.
• برگزاری کارگاههای آموزشی.
• استفاده از روشهای تدریس عملی در آز مایشگاهها و بخش­های آموزش فیزیک حیاتی فیزیک پزشکی درمانی.

      فعالیت­های پژوهشی :

در این نقش وظیفه اصلی فارغ­التحصیلان، اجرا و مشارکت در اجرای پروژه­های تحقیقاتی_ بنیادی آموزش فیزیک پزشکی و کاربردی مرتبط در زمینه­های علوم پایه و بالینی می­باشد.

عمده ترین فعالیتهای دانش­آموختگان در این نقش عبارت است از:

• مطالعه، تحقیق، طراحی، ساخت و بهبود سخت­افزاری و نرم­افزاری دستگاههای آموزش فیزیک حیاتی تشخیصی درمانی و آزمایشگاهی.
• توسعه و بهبو د تکنیکهای تشخیصی ، و د رمانی و آزمایشگاهی
• مطالعه و تحقیق در اصول تئوری و مدلسازی ریاضی تکنیکهای مختلف تشخیصی و درمانی.
• فعالیتهای متخصص فیزیک پزشکی در این حوزه عبارت است از:
  • مشارکت در انتخاب و بکارگیری بهترین روش درمانی ممکن برای بیمار با توجه به فناوری موجود، نوع بیماری و مهارت پرسنل بخش.
  • اجرای برنامه اطمینان (Quality Assurance) کیفی برای تمام روشهای درمانی، روشهای لوکالیزاسیون و تجهیزات کامپیوتری.
  • اجرای برنامه­هایی برای اطمینان از دریافت دز تجویز شده توسط بیمار آموزش فیزیک حیاتی آموزش فیزیک حیاتی و توزیع دز با صحت قابل قبول.
  • کالیبرا سیون دستگاههای مولد اشعه و چشمه ها و نگهداری تمام اطلاعات ضروری جهت استفاده مناسب از آنها.
  • اندازه­گیری و آنالیز تشعشع خروجی (Out Put) از تجهیزات درمانی.
  • محاسبه توزیع­های دز و تنظیمات تجهیزات برای درمان بیماران و محاسبه زمان درمان.
  • ارزیابی صحت پارامترهای دستگاه و تنظیمات مورد نیاز بیمار و تصحیح انتقال آموزش فیزیک حیاتی پارا متر بین سیمولاتور ،طرح درمان و تجهیزات درمانی و بازنگری چارت بیمار در صورت نیاز.
  • طراحی و ساخت وسایل کمک درمانی، جبران کننده ها، آموزش فیزیک حیاتی ثابت کننده بیمار، آموزش فیزیک حیاتی بلوکهای ساخته شده سفارشی و وسایل مرتبط.
  • جمع­آوری و نگهداری اطلاعات طرحهای درمانی و انجام کنترلهای دوره­ای روی سوابق درمان.آموزش فیزیک حیاتی
  • طراحی نقشه درمانی بیمار بر اساس درخواست انکولوژیست پرتوی و انتخاب نقشه درمانی مناسب با مشورت وی.
  • کمک به انکولوژیست در انجام آنالیز آماری برای ارزیابی کارایی درمان.
  • نظارت بر آماده سازی چشمه و محل آن حین براکی تراپی و نگهداری دائم فهرست چشمه های آن.
  • تعیین موقعیت، قدرت و طول زمان قرار دادن چشمه تشعشع آموزش آموزش فیزیک حیاتی فیزیک پزشکی برای بیماران براکی تراپی.
  • اندازه گیری میزان تشعشع اطراف بیماران براکی تراپی.
  • محاسبه مسیرهای متعدد اشعه و تهیه تصویری از توزیع دز جذبی.

   

  ۲- رادیولوژی تشخیصی   ( Diagnostic Radiology)

  • دزیمتری و حفاظت
  • کنترل کیفی
  • فیزیک بالینگر

  این حوزه شامل تکنیکهای مختلف تصویربرداری تشخیصی با کمک آموزش فیزیک حیاتی دستگاههای رادیولوژی معمولی، آموزش فیزیک پزشکی رادیولوژی دیجیتال، توموگرافی، CT scan، سونوگرافی و MRI است.

  فعالیت های متخصص فیزیک پزشکی در این حوزه عبارتند از:

  • تنظیم مناسب دستگاه ها.
  • اجرای کنترل کیفی و بررسی عملکرد دستگاه­های آموزش فیزیک حیاتی آموزش فیزیک حیاتی پزشکی مورد استفاده در تصویربرداری.
  • انجام کنترل کیفی تصویر.
  • ارزیابی تکنیکهای بهینه­سازی تصویر و نظارت بر اجرای آن.
  • نظارت و انتخاب صحیح پارامترهای تصویربرداری کارکنان و مشارکت در طراحی دستورالعمل­های جدید.
  • ارائه مشورت به پزشک جهت انتخاب بهترین تکنیک تصویربرداری متناسب با وضع بیمار و تشخیص اولیه.
  • کالیبراسیون دستگاههای مورد استفاده در تصویربرداری، اجرای برنامه­های دزیمتری بیماران و کارکنان در ارتباط با دستگاههای تصویربرداری.

   

  ۳ – پزشکی هسته ای ( Nuclear Medicine)

  • کنترل کیفی
  • فیزیک بالینگر: این حوزه شامل تکنیکهای مختلف استفاده از رادیونوکلئیدها آموزش فیزیک پزشکی جهت تصویر آناتومیک، بررسی عملکرد فیزیولوژیک و یا درمان بیماریها می­باشد و از دستگاههایی نظیر دوربین گاما، اسکنر خطی، PET ، SPECTاستفاده میشود.

   

  فعالیت­های متخصص فیزیک پزشکی در این حوزه عبارت است از:

  • اجرای کنترل کیفی و بررسی عملکرد دستگاههای مورد استفاده آموزش آموزش فیزیک حیاتی فیزیک پزشکی در پزشکی هسته­ای.
  • تنظیم و کالیبراسیون دستگاهها.
  • کنترل کیفی رادیوداروها.
  • مشارکت در اجرای بهینه روشهای کمی آموزش فیزیک پزشکی و کیفی آموزش فیزیک پزشکی تصویربرداری.
  • مشارکت در اجرای تکنیکهای تشخیصی آموزش فیزیک پزشکی و آموزش فیزیک حیاتی درمانی با رادیونوکلئیدها.
  • نظارت بر اندازه­گیری اکتیویته و یا اکتیویته ویژه رادیوداروها و تجویز مقدار مناسب رادیودارو با توجه به دز تجویز شده.
  • نظارت بر نحوه دفع پسماندهای رادیواکتیو و ارائه توصیه­های لازم.
  • نظارت و تهیه دائم فهرست رادیو ایزوتوپها و صورت وضعیت آنها.
  • اجرای پروتکلهای ایمنی جهت موارد اضطراری، نشت مواد رادیواکتیو یا آلوده شدن افراد به رادیوایزوتوپها.
  • ارائه مشورت به متخصصین جهت انتخاب بهترین روش تشخیصی یا درمانی.
  • طراحی، ساخت یا سفارش ساخت حفاظهای مناسب آموزش فیزیک حیاتی برای پرسنل، بیماران و همراهان بیمار.
  • تهیه دستورالعمل برای نحوه حمل ونقل مواد رادیواکتیو، تجویز و دفع آنها آموزش فیزیک حیاتی جهت جلوگیری از نشت مواد رادیواکتیو و آلودگی محیط و انسانها و نظارت بر اجرای صحیح آنها.
  • انتخاب و انجام دزیمتری محیطی مناسب جهت آگاهی بموقع از نشت مواد رادیواکتیو.

   

  ۴- فیزیک بهداشت   Medical Health Physics))

  ‍‍ فیزیک بهداشت شامل بررسی آثارسوء پرتوهای یونساز، اصول حفاظت در برابر آموزش فیزیک پزشکی پرتوها، تدوین آموزش فیزیک پزشکی آئین­نامه­های اجرائی جهت اجرای قوانین بهداشتی، حفاظتی و اعمال توصیه­های آژانسها و سازمانها، کمیته­ها آموزش فیزیک پزشکی پزشک آموز و کمیسیونهای بین­المللی، ملی و محلی است. مسئولیت تمام منابعی که تشعشعات مضر دارند و اطمینان از اینکه بیماران، عموم مردم و پرتوکاران از پرتوگیری غیرضروری محافظت شوند بر عهده مسئول آموزش فیزیک پزشکی پزشک آموز فیزیک بهداشت با تحصیلات فیزیک پزشکی است.

  فعالیتهای متخصص فیزیک پزشکی دراین حوزه عبارت است از:

  • نظارت بر استفاده ایمن از پرتوهای یونیزان در آموزش فیزیک پزشکی تشخیص و درمان پزشکی. آموزش فیزیک پزشکی پزشک آموز
  • توسعه و تجویز برنامه ایمنی تشعشع مطابق با مقررات آژانسها، کمیسیونها و تمامی ارگانهای مسئول بین المللی، ملی و محلی.
  • شرکت در کمیته های حفاظت در برابر تشعشع یا سایر کمیته های مرتبط در صورت آموزش فیزیک پزشکی پزشک آموز نیاز.
  • تجویز برنامه پایش فردی تشعشع برای کارکنان و نظارت بر نحوه انجام آن.
  • طراحی و محاسبه حفاظ مورد نیاز برای :

  اتاقهای درمان جدید یا بازسازی شده

  محفظه چشمه رادیو اکتیو

  وسایل حمل چشمه رادیو اکتیو

  اتاقهای بیماران براکی تراپی

  حفاظت از ارگانهای حیاتی بیمار

  • محاسبه، طراحی، ساخت یا سفارش آموزش فیزیک پزشکی ساخت و نظارت بر استفاده از حفاظهای مورد نیاز برای اتاقهای بخش، بیماران و پرسنل.
  • دریافت، اعلام و نظارت بررعایت قوانین حفاظتی برای پرسنل، بیمار آموزش فیزیک حیاتی و همراهان او.
  • تجویز برنامه پایش پرتوکاران تشعشع و نظارت برنحوه اجرای آن.
  • ابلاغ استانداردها و مقررات بهداشتی، آموزش فیزیک پزشکی حفاظتی آموزش فیزیک حیاتی و نظارت و آموزش فیزیک حیاتی حصول اطمینان از رعایت آنها توسط بیماران وکارکنان.
  • انتخاب بهترین روش دزیمتری پرسنلی و اعمال نظارت بر حسن آموزش فیزیک پزشکی استفاده از آن آموزش فیزیک پزشکی.
  • نظارت بر انتخاب دستگاهها و تکنیکهای مناسب در تشخیص و درمان با پرتوهای یونساز آموزش فیزیک پزشکی از دیدگاه کاهش پرتوگیری تمامی افراد اعم از بیمار، همراهان بیمار، کارکنان بیمارستان و عموم.آموزش فیزیک پزشکی پزشک آموز
  • بازرسی و نظارت بر اجرای قانون حفاظت در آموزش فیزیک پزشکی برابر اشعه و مقررات، دستورالعملها و توصیه­های مربوطه در حوزه فعالیت خود.
  • تعیین محدوده منطقه کنترل شده. آموزش فیزیک پزشکی
  • جمع آوری، ثبت و نگهداری سوابق پزشکی و پرتوگیری آموزش فیزیک پزشکی پرتوکاران و بیماران.
  • پیش بینی و انتخاب تجهیزات ایمنی حفاظت در برابر اشعه، دزیمتریهای فردی آموزش فیزیک پزشکی و آشکارسازهای مورد نیاز.
  • بازرسی و کنترل مستمر منابع پرتو و محیط کار در منطقه کنترل شده و نواحی اطراف آن با استفاده آموزش فیزیک پزشکی از روشها و تجهیزات مناسب و جلوگیری از ادامه کار با منبع پرتو در صورت مشاهده هرگونه نقص که احتمال پرتوگیری آموزش فیزیک پزشکی غیرضروری را همراه داشته باشد.
  • ثبت گزارش و نتایج بازرسی و نحوه رعایت آموزش فیزیک پزشکی توصیه های ایمنی و ارائه آن به واحدقانونی در صورت لزوم.
  • تفسیر نتایج اندازه گیریها و برنامه ریزی به منظور کاهش پرتو گیری به حداقل ممکن و قابل اجرا.
  • تهیه دستورالعمل­های فوریتها در مواقع بروز سانحه.آموزش فیزیک پزشکی
  • تهیه و نصب علائم هشداردهنده و توصیه های ویژه حفاظت در برابر اشعه در محلهای مناسب.
  • آموزش مستمر نکات حفاظت در برابر اشعه به آموزش فیزیک حیاتی کارکنان به­ ویژه آموزش فیزیک حیاتی آموزش فیزیک حیاتی پرتوکاران.
  • جلوگیری از ورود افرادیکه فاقد تجهیزات دزیمتری فردی هستند به منطقه کنترل شده (باستثنای بیماران) در مراکز پرتوپزشکی.

  اهداف و لزوم تشکیل رشته فیزیک پزشکی :

  مقطع کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی، رشته­ای از علوم طبیعی با گرایش فنی است که طی آن دانشجو در یک دوره آموزشی تئوری وعملی با گرایش­های مختلف این رشته و کاربرد آنها در بخشهای تشخیصی و درمانی آشنا شده و با آخرین اصول علمی و روشهای رایج در این علم به ارائه خدمات آموزشی و پژو هشی و خدمات درمانی می پردازد. رسالت این مقطع، آموزش و ارتقائ علوم وابسته به فیزیک پزشکی، ایجاد توانائی در فارغ التحصیلان به منظور کسب علوم و فراگیری دانش فیزیک پزشکی بطور مستقل و گسترش علم و توانائی آنها جهت ارائه خدمات کاربردی در بخشهای تشخیصی و درمانی و پذیرش مسئولیت آزمایشگاهها و کارگاهها ی عملی مربوط به این رشته است.

  • ارتقاء دانش فیزیک پزشکی و کسب علوم پیشرفته و فناوری جدید در این رشته.
  • اجرا و نظارت بر انجام برنامه­های کنترل کیفی دستگاههای تصویربرداری، پرتودرمانی، پزشکی هسته­ای، لیزر و در مراکز بهداشتی- درمانی.
  • اجرا و نظارت بر انجام برنامه­های حفاظتی کارکنان و بیماران و افراد عادی جامعه در مقابل پرتوها.
  • نظارت بر روند درمان در مراکز پرتودرمانی و بهینه­سازی روشهای تشخیصی و درمانی.

   

       رسالت برنامه­های آموزشی :

  با توجه به وابستگی روز افزون علم پزشکی به فناوریهای نوین از دانش­آموختگان آموزش فیزیک پزشکی فیزیک پزشکی انتظار می­رود با رعایت بهترین استانداردها و اجرای دستورالعملهای ایمنی، مبتنی برآخرین تحقیقات و دستاوردهای علمی بین­المللی منشاء خدمات موثری باشند وبتوانند:

  • به عنوان عضوی از گروههای مراقبت­، تشخیص و درمان پزشکی درشرایط و موقیتهای مختلف (بویژه در بخشهای پرتودرمانی، پرتوشناسی و پزشکی هسته­ای) با ارائه خدمات مفید و اثربخش به رفع نیازهای بیماران بپردازند.
  • در فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مراکز آموزش پزشکی مشارکت فعال و موثر داشته باشند.

   

  • به منظور ارتقاء کیفیت خدمات و سلامت جامعه در بکارگیری صحیح، ایمن و بهینه دستگاههای تشخیصی آموزش فیزیک حیاتی ودرمانی مشارکت نمایند.

        اهداف برنامه های آموزشی :

  دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد بایستی دارای توانمندیهای زیر باشد:

  • اصول بیولوژی سلولی و ژنتیک انسانی را توضیح دهد.
  • مبانی فیزیولوژی و آناتومی انسان را توضیح دهد.
  • اصول فیزیکی و روشهای بهره­برداری از دستگاههای پرتو پزشکی را بیان کند.
  • مبانی فیزیکی عیوب دستگاههای پزشکی را توضیح دهد.
  • دزیمتری، کالیبراسیون، تنظیم صحیح و کنترل آموزش فیزیک حیاتی کیفی دستگاههای پرتو پزشکی را اجرا کند.
  • در طراحی وساخت بهینه وسایل حفاظتی و کمک تشخیصی و درمانی در بخشهای پرتو پزشکی مشارکت نماید.
  • آثار بیولوژیک پرتوها و راههای حفاظت در برابر خطرات ناشی از آن را شرح دهد.
  • در آموزش دروس نظری و عملی در دوره­های کاردانی و کارشناسی و آموزش عملی در دورههای تخصصی و تحصیلات تکمیلی و آموزشهای کوتاه مدت مشارکت نماید.
  • در طراحی صحیح درمان مشارکت و براجرای آن نظارت داشته باشد.
  • مشارکت در اجرای پروژه­های تحقیقاتی فیزیک پزشکی.
  • مشارکت در انتخاب و بکارگیری روشهای بهینه تشخیصی و درمانی پزشکی در بخشهای مرتبط.
  • مشارکت در آزمونهای پذیرش دستگاههای پرتو پزشکی.
  • بازرسی، کنترل و نظارت کامل بر اجرا و رعایت مقررات حفاظت پرتو در بخشهای پرتو پزشکی.

   

   

• مطالعه و تحقیق در امور آثار بکارگیری تکنیکهای مختلف روی سایرجانداران با هدف دستیابی به آثار آنها روی انسان.
  • بازرسی و کنترل مستمر منابع پرتو و محیط کار در منطقه کنترل شده و نواحی اطراف آن با استفاده از روشها و تجهیزات مناسب و جلوگیری از ادامه کار با منبع پرتو در صورت مشاهده هرگونه نقص که احتمال پرتوگیری غیرضروری آموزش فیزیک حیاتی را همراه داشته باشد.
  • ثبت گزارش و نتایج بازرسی و نحوه رعایت توصیه های ایمنی و ارائه آن به واحدقانونی در صورت لزوم.
  • تفسیر نتایج اندازه گیریها و برنامه ریزی به منظور کاهش پرتو گیری به حداقل ممکن و قابل اجرا.
  • تهیه دستورالعمل­های فوریتها در مواقع بروز سانحه.
  • تهیه و نصب علائم هشداردهنده و توصیه های ویژه حفاظت در برابر اشعه در محلهای مناسب.
  • آموزش مستمر نکات حفاظت در برابر اشعه به کارکنان به­ ویژه پرتوکاران.
  • جلوگیری از ورود افرادیکه فاقد تجهیزات دزیمتری فردی هستند به منطقه کنترل شده (باستثنای بیماران) در مراکز پرتوپزشکی.
• اهداف و لزوم تشکیل رشته فیزیک پزشکی :مقطع کارشناسی ارشد فیزیک پزشکی، رشته­ای از علوم طبیعی با گرایش فنی است که طی آن دانشجو در یک دوره آموزشی تئوری وعملی با گرایش­های مختلف این رشته و کاربرد آنها در بخشهای تشخیصی و درمانی آشنا شده و با آخرین اصول علمی و روشهای رایج در این علم به ارائه خدمات آموزشی و پژو هشی و خدمات درمانی می پردازد. رسالت این مقطع، آموزش و ارتقائ علوم وابسته به فیزیک پزشکی، ایجاد توانائی در فارغ التحصیلان به منظور کسب علوم و فراگیری دانش فیزیک پزشکی بطور مستقل و گسترش علم و توانائی آنها جهت ارائه خدمات کاربردی در بخشهای تشخیصی و درمانی و پذیرش مسئولیت آزمایشگاهها و کارگاهها ی عملی مربوط به این رشته است.
  • این سوال، پرسش ذهنی اکثر داوطلبین رشته فیزیک پزشکی هست که آینده شغلی فیزیک پزشکی چیه و در نهایت وقتی فارغ التحصیل این رشته شدیم ، کارمون چیه و کجا مشغول به کار میشیم؟از دیدگاه سازمان بین‌المللی کار حرفهٔ فیزیک پزشکی از مشاغل شناخته شده‌ است که تا سال ۲۰۰۹ در هیچ یک از دسته‌بندی‌های شغلی (ISCO CODE) قرار نگرفته بود. افرادی که در رشته فیزیک پزشکی (در کشورهای غربی) تحصیلات و دوره‌های آکادمیک را می‌بینند، معمولاً جذب یکی از (یا بیشتر) سه گونه زمینه‌های شغلی می‌شوند:۱- مشاوره و خدمات سرویس‌دهی بالینی۲- پژوهش و توسعه فناوری۳- تدریس و آموزش نیروهای متخصص در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌هاجدول زیر انواع فرصت‌های شغلی موجود در رشته‌های فیزیک پزشکی را بر پایه تعاریف انجمن فیزیک پزشکی آمریکا گروه‌بندی می‌کند. این جدول که در انتهای این مقاله آورده شده است گویای آینده شغلی فیزیک پزشکی در گرایش ها و شاخه های مختلف است.

     

    پس از گذرانیدن دوره‌های آموزشی، متخصصین فیزیک پزشکی می‌توانند در زمینه‌های متفاوتی مشغول به کار شوند که بستگی به فرصت‌های ارائه شده در دانشگاه محل تحصیل و توانایی‌های علمی و عملی خود فرد دارد. بسیاری از متخصصین این رشته در محیط آکادمیک و تحقیقاتی (دانشگاهی) اشتغال می‌یابند.

     

    متخصصین این رشته فرصت آموزش فیزیک حیاتی ویژه دارند تا در محیط های غیر آکادمیک نیز کار کنند. مثلاً متخصص کنترل کیفیت دستگاه‌های پرتو درمانی در یک کلینیک مبارزه با سرطان یا بیمارستان مشغول به کار شوند، که در اینصورت به محاسبات دز جذبی و دز معادل و شکل پرتوهای رادیوتراپی برای درمان معضلات سرطانی می‌پردازند.

     

    برخی دیگر به کنترل کیفی عملکرد مدالیته‌های (دستگاه‌های) پرتوی یا تصویری بر طبق موازین فنی قانونی می‌پردازند و در درمانگاه‌ها جذب می‌شوند.

    البته ناگفته نماند که آینده شغلی فیزیک پزشکی در جهان بی‌نهایت روشن و پیشرونده است.

    در بسیاری از اوقات نیز متخصصین این رشته جذب صنعت و حتی پست‌های مدیریتی و اجرایی می‌شوند و گاهی نیز برخی دانش آموختگان این رشته می‌توانند پژوهشگر، مشاور، و یا نویسنده دنباله‌های پالسی دستگاه‌های ام آر آی در یک شرکت تحقیقاتی-تولیداتی شوند.

     

    در مورد تبیین آینده شغلی فیزیک پزشکی و واقعیت آن باید گفت که اکثر دانش آموختگان این رشته، نهایتاً به پست‌های ترکیبی دست می‌یابند. یعنی مثلاً هم مشغول وظایف دانشگاهی از قبیل تدریس و تربیت نیروهای جوان (اعم از دانشجویان دکتری و تکنولوژیست‌هامی‌شوند، و هم پژوهش‌های علمی انجام دهند، و یا حتی گاهی مشاور یک شرکت تجهیزات پزشکی مرتبط (مثلا در ساخت فانتوم‌های جدید) می‌شوند.

     

    به هر حال آنچه که مسلم است این است که فرصت‌های شغلی در این رشته به همان مقداری که خود رشته فیزیک پزشکی اقسام و شاخه دارد، متفاوت و امکان پذیر است.

    در دسته بندی زیر بطور واضح در مورد آینده شغلی فیزیک پزشکی و جایگاه اون در جامعه پزشکی صحبت کردیم.

    ارتقاء دانش فیزیک پزشکی و کسب علوم پیشرفته و فناوری جدید در این رشته.

  • اجرا و نظارت بر انجام برنامه­های کنترل کیفی دستگاههای تصویربرداری، پرتودرمانی، پزشکی هسته­ای، لیزر و در مراکز به

فیزیک پزشکی امروزه به زیر شاخه­های متعددی تقسیم می­شود که به طورکلی میتوان آنها را به تصویربرداری پزشکی، دزیمتری و حفاظت پرتو، پزشکی هسته­ای، امواج فراصوت، پرتودرمانی، رادیوبیولوژی و موضوعات دیگری از قبیل بیومکانیک، بیوالکتریسته، نور و لیزر و…. تقسیم نمود. این موضوعات در دانشگاههای خارج از کشور در گروههای  آموزشی  متعددی از جمله گروههای آموزشی زیر تدریس می­شوند: