پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل

پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل دکتر عباسعلی کریم پور

آموزش بافت شناسی دستگاه تولید مثل پرفسور عباسعلی کریم پور

رحم و تولیدمثل در انسان چیست؟

تولیدمثل انسان

ک
نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد

تولید مثل یا زادآوری فرایندی زیست‌شناختی است که در آن اندامگان‌های (موجودات زنده) تازه و منفردی به وجود می‌آیند. زادآوری از خصوصیّت‌های بنیادین تمام انواع حیات است؛ هر اندامگانی که وجود دارد نتیجهٔ یک زادآوری است. روش‌های شناخته شدهٔ زادآوری را در دو گروه عمده طبقه‌بندی می‌کنند: تولید مثل جنسی و تولید مثل غیرجنسی.

 در تولید مثل غیرجنسی، هر فرد می‌تواند به تنهایی زادآوری کند. تقسیم یک یاخته باکتری به دو یاختهٔ دختر مثالی از زادآوری غیر جنسی است امّا زادآوری غیرجنسی تنها به تک‌یاختگان محدود نمی‌شود. بیشتر گیاهان و برخی از جانورانتوانایی زادآوری غیرجنسی را دارند

 در تولید مثل جنسی به دو فرد از یک گونهٔ زیستی نیاز است، معمولاً از هر جنس یکی. تولید مثل معمولی در انسان مثالی از زادآوری جنسی است.

 دستگاه تولید مثل زن

 این دستگاه شامل اندام های تولید مثل داخلی (یک جفت تخمدان، یک جفت لوله رحمی، رحم، واژن) و اندام تناسلی خارجی است. اگر چه غدد پستانی به دستگاه تولید مثل تعلق ندارد اما عملکرد آن به طور مستقیم وابسته به اعمال این دستگاه است و می تواند همراه با این دستگاه مطالعه شود.

 اعمال دستگاه تولید مثل زن شامل تولید گامت ماده (تخمک) و حفاظت از تخم لقاح یافته و جنین حاصله در طی مراحل ایجاد تا تولد است. بنابراین علاوه بر دارا بودن اندام های مناسب برای این منظور، با تولید هورمون های جنسی کنترل این اندام ها و هم چنین دیگر اندام های پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل بدن را بر عهده دارد.

 با رسیدن به بلوغ جنسی و شروع قاعدگی، ساختار و عملکرد دستگاه تولید مثل زن دچار تغییرات دوره ای منظمی می شود. این تغییرات که از طریق فرایندهای عصبی – هورمونی کنترل می شود تا پایان دوره باروری ادامه می یابد. در دوران یائسگی، سیکل قاعدگی نامنظم و سرانجام قطع می شود و پس از آن دستگاه تولید مثلی به تدریج تحلیل می رود.

 اعمال تولید مثلی زن را می توان به دو مرحله عمده تقسیم کرد: اول آماده سازی بدن برای لقاح و بارداری و دوم خود دوره بارداری.

در حوالی بلوغ حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تخمک در تخمدان ها وجود دارد. البته این مقدار در دوران جنینی بیشتر است، ولی از ماه پنجم جنینی به بعد دچار تحلیل شده و از بین رفته اند. این روند تحلیل رفتن در کل دوره تولید مثل زن ادامه دارد، به طوری که در سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی فقط حدود ۸۰۰۰ تخمک در تخمدان ها باقی می ماند.

 خونریزی قاعدگی به طور متوسط هر ۲۸ روز یک بار اتفاق می افتد. ولی این زمان حتی در زنان طبیعی پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل می تواند از حداقل ۲۰ روز تا حداکثر ۴۵ روز متغیر باشد. البته طول غیرطبیعی چرخه غالباً با کاهش باروری همراه است.

 دوران تولید مثل زن ۳۰ تا ۴۰ سال به طول می انجامد (سال های باروری زنان تقریباً ۱۳ تا ۴۶ سال است). پایان دوران قابلیت تولید مثل، یائسگی نام دارد.

 غدد پستانی، وظیفه تولید شیر برای تغذیه نوزاد را بر عهده دارد. هر پستان شامل ۱۵ تا ۲۵ بخش (لوب) است. هر لوب به وسیله دیواره هایی از لوب های دیگر جدا شده است. هر لوب حاوی یک غده پستانی لوله ای حبابچه ای مرکب است. هر لوب به تنهایی یک غده کامل است و دارای مجرای شیری مختص به خود است که هر مجرای شیری به طور جداگانه در نوک پستان باز می شود. بنابراین نوک پستان دارای ۱۵ تا ۲۵ منفذ با قطر حدود ۵/۰ میلیمتر است.

 ساختمان بافت شناسی غده پستانی متناسب با سن، جنس و وضعیت پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل فیزیولوژیک (طبیعی) فرد متغیر است

پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل پزشک آموز.

 در طی چرخه قاعدگی تغییرات کوچکی در غدد پستانی رخ می دهد، از جمله آن که سلول های مجاری در طول زمان تخمک گذاری (یعنی حدود یک هفته بعد از پایان خونریزی) و همزمان با بالا رفتن هورمون استروژن در خون تکثیر می یابد. هم چنین تجمع آب در بافت همبند پستان قبل از قاعدگی موجب بزرگ شدن آن می شود.

 در دوران حاملگی، غدد پستانی به خاطر اثر هورمون ها دستخوش رشد سریع می شوند. در زمان شیردهی، غدد پستانی به حالت فعال در می آیند و تبدیل به ساختمان های فعال تولید کننده شیر می شوند. بعد از دوران شیردهی، پستان ها تحلیل می روند. با کاهش بافت غده پستانی مجدداً میزان بافت همبند و چربی آن افزایش می یابد اما هیچ گاه به مقدار قبل حاملگی نمی رسد. بنابراین پستان ها تا حدود زیادی شل و آویخته می شوند. در دوران کهنسالی هم تحلیل پستان ها وجود دارد. بعد از یائسگی تحلیل غدد پستانی به صورت کاهش اندازه و از بین رفتن اجزای ترشحی و تا حدی مجاری آنها مشخص می شود و این ازبین رفتن در بافت همبند هم رخ می دهد.

دستگاه تولید مثل مرد

 دستگاه تولید مثل مرد شامل یک جفت بیضه (که در کیسه بیضه و خارج از حفره شکم قرار دارد)، سیستمی از مجاری تناسلی داخل بیضه ای و خارج بیضه ای، غدد ضمیمه و آلت تناسلی مرد است. مجاری تناسلی داخل بیضه ای شامل لوله های مستقیم، شبکه بیضه ای و لوله های وابران است. این مجاری اسپرم و مایع بیضه ای را از لوله های منی ساز به مجرای منفرد پیچیده ای به نام اپی دیدیم حمل می کنند. مجاری تناسلی خارج بیضه ای شامل اپی دیدیم و نیز مجرای دفران (یا وازدفران)، مجرای انزالی و پیشابراه است.

بیضه ها مسئول تولید گامت مذکر (اسپرماتوزوئید) و نیز تولید و ترشح هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) که صفات ثانویه جنسی را ایجاد می کند هستند. غدد ضمیمه دستگاه تولید مثل مرد شامل یک جفت کیسه منوی(Seminal vesicle)، غده پروستات و یک جفت غده بولبویورترال (یا کوپر) است. اسپرم ها در ترشحات این غدد شناورند. .

این غدد بخش عمده مایع منی را می سازند که نه تنها تغذیه اسپرم را بر عهده دارد بلکه یک ناقل مایع محسوب پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل می شود که اسپرم را به دستگاه تناسلی زن منتقل می کند. آلت تناسلی دارای عملکرد دوگانه است زیرا هم مسیر خروجی مایع منی و هم ادرار است.

 اعمال دستگاه تولید مثل مرد را می توان به سه زیرگروه اصلی تقسیم کرد:

 ۱-اسپرماتوژنز که به زبان ساده به معنای تولید اسپرم است.

 ۲-انجام عمل جنسی مرد

 ۳-تنظیم اعمال تولید مثلی مرد با هورمون های مختلف.

 البته باید توجه داشت که هورمون های جنسی مردانه علاوه بر اعمال تولیدمثلی، بر اندام های فرعی جنسی، سوخت و ساز سلولی، رشد و سایر اعمال بدن هم اثر دارد

اصلی ترین اندام تولید مثل زن می باشد. رحم باعث حفاظت مکانیکی ، تغذیه و دفع مواد زایدی که پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل به منظور رشد امبریو ( هفته ۱ تا ۸ حاملگی ) و جنین ( هفته ۹ تا زمان زایمان ) ضروری است، می شود. رحم مانند یک گلابی وارونه در محوطه لگن و در خط وسط، بین مثانه و رکتوم قرار دارد. رحم دارای ۳ لیگامان یا رباط معلق می باشد که کمک می کنند این اندام در جایگاه خود باقی مانده و حرکات آنرا به اطراف محدود می کنند. عملکرد اصلی آن پذیرش تخمک لقاح یافته و جایگزینی آن در آندومتریوم رحم می باشد. نیز مواد غذایی را از عروق خونی به بند ناف جنین می رساند. رحم باعث عبور اسپرم های مرد بدرون لوله های فالوپ می شود .

رحم اندامی است در بدن خانم ها که جنین در آن به‌وجود آمده و رشد می‌کند تا هنگام زایمان فرا رسد.
رحم دارای یک تنه و گردن رحم است و مهبل (واژن) در سمت داخل بدن به رحم متصل می‌شود. رحم دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید می‌شود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان می‌گردد. وقتیکه زنی حامله نیست رحم تنها حدود ۵/۷ سانتی‌متر طول و ۵ سانتی‌متر عرض دارد و در حدود ۳۵ گرم وزن می‌باشد اما پس از بارداری ابعاد و وزن رحم افزایش می‌یابد.

تقسیم بندی فضای رحمی
فوندوس (Fundus): قسمتی از رحم که بالاتر از محل ورود لوله‌های رحمی قرار می‌گیرد.
جسم رحم (Body): این فضا بین فوندوس و ایسموس قرار می‌گیرد.
گردن رحم (Cervix): فضایی دوکی شکل می‌باشد.

سطح داخلی رحم
سطح داخلی رحم از بافتی فعالی پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل به نام آندومتر پوشیده پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثلشده‌است. این بافت به تغییرات هورمونی حساس بوده و پس از بلوغ تا پیش از یائسگی در هر دوره قاعدگی، ریزش می‌کند و باعث خونریزی (عادت ماهیانه) می شود. پس از پایان پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل  خونریزی، این بافت مجدداً ترمیم می‌شود. تغییرات بافتی آندومتر، فضای رحم را برای پذیرش جنین (در صورت حاملگی) و لانه گزینی آن آماده می‌کند.

تخمدان ها
اندام های جفت و کوچک بیضی شکل به اندازه یک حبه انگور بزرگ بوده که در نزدیک پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل دیواره جانبی حفره لگنی قرار گرفته اند. این اندام ها مسئول تولید تخمک و ترشح هورمون های استروژن ، پروژسترون و تسترون پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل در خانم ها می باشند. %۵۰ تستسترون در خانم ها از تخمدان ها و غدد آدرنال بدرون خون ترشح می شود. استروژن مسئول ایجاد ویژگی های ظاهری زنانه در زمان بلوغ می شود نیز برای بلوغ و حفظ اندام پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل های تناسلی در دوران فعالیتشان ضروری می باشد. پروژسترون باعث آماده شدن رحم در دوره حاملگی و آماده شدن غدد شیری پستان ها برای شیردهی می شود. فعالیت پروژسترون و استروژن باعث ایجاد سیکل قاعدگی و تغییرات آندومتر رحم می شود.

در خانم ها سلول های تخمک قبل از تولد در تخمدان ها بوجود می آیند و تا حدود ۵۰ سالگی پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل نیز می توانند فعال شده و رشد کنند. در شروع بلوغ در دختران حدود ۴۰۰۰۰۰ تخمک در تخمدان ها وجود دارند. ماهیانه بطور تصادفی از یکی از تخمدان ها یک تخمک رها شده و وارد لوله فالوپ شده پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل تا به رحم برسد. رها شدن تخمک ها از تخمدان ها ماهیانه بصورت تصادفی می باشد و به اینصورت نمی باشد که بترتیب مثلا ۱ ماه از تخمدان راست و ماه دیگر از تخمدان چپ آزاد شود. اگر در این مرحله عبور از لوله رحمی یا فالوپ تخمک با اسپرم روبرو شود اسپرم پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل به درون تخمک نفوذ کرده و تخم تشکیل می شود. پس از لقاح نام محصول زیگوت می باشد که از طریق لوله رحمی وارد حفره رحم می شود که این زمان حدود ۵ روز طول می کشد. در طی این ۵ روز زیگوت تکثیر یافته و تبدیل به آمبریو شده و آنچه وارد حفره رحمی می شود آمبریو نام دارد و حدود روز ۶ در دیواره رحم لانه گزینی انجام می شود .

لوله های فالوپ یا رحمی
لوله های فالوپ ۲ لوله ظریف و نازک بوده که در دو طرف از تخمدان ها به سمت رحم امتداد می یابند .پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل سلول تخمک درون تخمدان رشد می کند . در زمان تخمک گذاری دیواره تخمدان پاره شده و تخمک رها می شودو از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت میکنند. معمولا درون همین لوله های فالوپ یا لوله های رحمی لقاح اسپرم و تخمک صورت می گیرد . گاهی امبریو بجای درون رحم در لوله رحمی یا فالوپ لانه گزینی می کند که باعث ایجاد حاملگی خارج رحم می شود. پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل دانشجویان پرستاری
پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل دانشجویان پزشکی

واژن
واژن در محل اوون به ارگانهای خارجی متصل می شود پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل که آنها شامل لابیا کلیتوریس و مجاری ادراری می باشد. واژن از طریق سرویکس به رحم متصل می شود . زمانیکه جنین به اندازه کافی رشد کرده باشد و توانایی ادامه بقا را پیدا پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل کند از رحم خارج می پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل شود به اینصورت که سرویکس گشاد شده و انقباضات رحمی جنین را از کانال زایمان به سمت واژن و بیرون هل می دهند.

عادت ماهانه
سیکل قاعدگی در واقع تغییرات فیزیولوژیکی است که در زنان جهت تولیدمثل جنسی رخ می‌دهد و هر ماه یک تخمک بالغ شده و آماده تشکیل جنین می‌شود. در این مدت به تدریج بافت رحم نیزبتدریج ضخیم و آماده نگهداری جنین می‌شود. اگر لقاح صورت نگیرد، تخمک دفع شده و بافت پوششی رحم نیز ریزش می‌کند (قاعدگی و خونریزی) ودر صورتیکه لقاح انجام شود سیکل قاعدگی بطور موقت متوقف می شود بصورتیکه چرخه قاعدگی معمولا در دوران بارداری و شیردهی متوقف می‌شود. چرخه قاعدگی از دوران بلوغ تا زمان یائسگی ادامه می‌یابد. مدت خونریزی قاعدگی برای چندروز، معمولا ۳-۵ روز طول می‌کشد، اما بین ۲-۸ روز نیز می‌تواند متغیر باشد. هر سیکل قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد، یک سیکل قاعدگی طبیعی بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر است. حجم متوسط خونریزی در هر سیکل ماهانه قاعدگی ۳۵ میلی‌

دستگاه عصبی مرکزی (CNS) شامل مغز و نخاع است که جهت جلوگیری از هرگونه آسیب به آنها، مغز توسط استخوان جمجمه و نخاع توسط ستون فقرات محافظت می شود. طناب نخاعی از پشت مغز در مرکز ستون فقرات شروع شده و تا ناحیه ی پشت کمر ادامه دارد. مغز و نخاع هر دو در داخل یک غشای سه لایه محافظت می شوند که به آن مننژ (meninge) می گویند.

دستگاه عصبی مرکزی توسط متخصصان آناتومی و پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل فیزیولوژی به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است با این حال پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل هنوز ناشناخته های بسیاری در مورد آن وجود دارد.

سیستم اعصاب مرکزی علاوه بر افکار،حرکات، احساسات و خواسته های ما، موارد دیگری همچون تنفس ،ضربان قلب، آزاد شدن بعضی از هورمون ها، تنظیم پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل دمای بدن و بسیاری از موارد این چنینی را نیز کنترل می کند.

متغیر باشد. البته طول غیرطبیعی چرخه غالباً با کاهش باروری همراه است.

 دوران تولید مثل زن ۳۰ تا ۴۰ سال به طول می انجامد (سال های باروری زنان تقریباً ۱۳ تا ۴۶ سال است). پایان دوران قابلیت تولید مثل، یائسگی نام دارد.

 غدد پستانی، وظیفه تولید شیر برای تغذیه نوزاد را بر عهده دارد. هر پستان شامل ۱۵ تا ۲۵ بخش (لوب) است. هر لوب به وسیله دیواره هایی از لوب های دیگر جدا شده است. هر لوب حاوی یک غده پستانی لوله ای حبابچه ای مرکب است. هر لوب به تنهایی یک غده کامل است و دارای مجرای شیری مختص به خود است که هر مجرای شیری به طور جداگانه در نوک پستان باز می شود. بنابراین نوک پستان دارای ۱۵ تا ۲۵ منفذ با قطر حدود ۵/۰ میلیمتر است

بیضه ها مسئول تولید گامت مذکر (اسپرماتوزوئید) و نیز تولید و ترشح هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) که صفات ثانویه جنسی را ایجاد می کند هستند. غدد ضمیمه دستگاه تولید مثل مرد شامل یک جفت کیسه منوی(Seminal vesicle)، غده پروستات پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل و یک جفت غده بولبویورترال (یا کوپر) است. اسپرم ها در ترشحات این غدد شناورند. .

این غدد بخش عمده مایع منی را می سازند که نه تنها تغذیه اسپرم را بر عهده دارد بلکه یک ناقل پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل مایع محسوب می شود که اسپرم را به دستگاه تناسلی زن منتقل می کند. آلت تناسلی دارای عملکرد دوگانه است زیرا هم مسیر خروجی مایع منی و هم ادرار استپکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل.

 اعمال دستگاه تولید مثل مرد را می توان به سه زیرگروه اصلی تقسیم کرد:

 ۱-اسپرماتوژنز که به زبان ساده به معنای تولید اسپرم است.

 ۲-انجام عمل جنسی مرد

 ۳-تنظیم اعمال تولید مثلی مرد با هورمون های مختلف.

 البته باید توجه داشت که هورمون های جنسی مردانه علاوه بر پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثلاعمال تولیدمثلی، بر اندام های فرعی جنسی، سوخت و ساز سلولی، رشد و سایر اعمال بدن هم اثر دارد

.

 ساختمان بافت شناسی غده پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل پستانی متناسب با سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیک (طبیعی) فرد متغیر است.

 در طی چرخه قاعدگی تغییرات کوچکی در غدد پستانی رخ می دهد، از جمله آن که سلول های مجاری در طول زمان تخمک گذاری (یعنی حدود یک هفته بعد از پایان خونریزی) و همزمان با بالا رفتن هورمون استروژن در خون تکثیر می یابد. هم چنین تجمع آب در بافت همبند پستان قبل از قاعدگی موجب بزرگ شدن آن می شود.

 در دوران حاملگی، غدد پستانی به خاطر اثر هورمون ها دستخوش رشد سریع می شوند. در زمان شیردهی، غدد پستانی به حالت فعال در می آیند و پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل تبدیل به ساختمان های فعال تولید کننده شیر می شوند. بعد از دوران پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل شیردهی، پستان ها تحلیل می روند. با کاهش بافت غده پستانی مجدداً میزان بافت همبند و چربی آن افزایش می یابد اما هیچ گاه به مقدار قبل حاملگی نمی رسد. بنابراین پستان ها تا حدود زیادی شل و آویخته می شوند.

شبکیه، عصب بینایی، اعصاب بویایی و اپیتلیوم بویایی ،گاهی اوقات پکیج آموزش بافت شناسی دستگاه تولیدمثل به عنوان بخشی از دستگاه عصبی مرکزی در کنار مغز و نخاع دیده می شوند. این بدین جهت است که آنها به طور مستقیم با بافت عصبی بدون الیاف در ارتباط اند.