دانلود پی دی اف ( pdf ) جزوه فیزیک پزشکی (رادیولوژی) د.ع.پ.تهران

فیزیک پزشکی امروزه گستره‌ی قابل توجهی از علوم و فناوری‌های متفاوتی را پوشش می‌دهد و در بر گیرنده‌ی موضوعات و مباحث متعددی از رادیوبیولوژی گرفته تا پردازش سیگنال میباشد. لذا دشوار بتوان مرزهای معین و مشخصی را برای آن تعریف کرد. اما غالبا رشته فیزیک پزشکی را میتوان به چهار دسته متفاوت کلاس بندی کرد :

تصویربرداری پزشکی (Diagnostic Imaging)

در این شاخه از رشته فیزیک پزشکی، با مدالیته‌‌هایی همچون سی تی اسکن، ام آر آی (تصویر برداری تشدید مغناطیسی)، سونوگرافی، ماموگرافی، فلوروسکوپی، و رادیوگرافی معمولی میتوان سر و کار داشت. پرتوشناسی زیرمجموعه‌ی این شاخه از فیزیک پزشکیست. طراحی و ضمانت کارکرد صحیح (accreditation) و کنترل کیفیت (Quality Control) اینگونه دستگاهها بر عهده‌ی فیزیکدانهای پزشکی (فیزیست) می‌باشد.

فیزیک بهداشت (Health Physics)

در این شاخه از فیزیک پزشکی بر روی مباحثی تمرکز می‌شود که سرو کار با محاسبات کنترل کیفیت (Quality Control) و به ویژه دوزیمتری، و شرایط محافظت از پرتوهای یونیزان (Radiation Protection) در محیط‌ های متفاوت دارد. طراحی سیستم‌های حفاظتی در بخش‌های رادیوتراپی و پرتوافکن در بیمارستان‌ها، وضع قوانین و پروتوکل‌ های کار با رادیوایزوتوپ‌ های گوناگون و جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) هسته‌ای در سطح کشوری، و حتی مسئولیت ضمانت سیستم‌های پوششی (Shielding calculations) و حفاظتی راکتورهای هسته‌ای از وظایف متخصصین فیزیک بهداشت می باشد.

رادیوتراپی (Radiation Therapy)

در پزشکی معضلات زیادی (بطور مثال بسیاری از سرطان‌ها) را می‌توان نام برد که توسط پرتوزایی (گاما، الکترون، پروتون، و نوترون) معالجه و یا حتی مداوا می‌شوند. مسئولیت عملکرد و تضمین کارکرد (Quality Control and Accreditation) اینگونه سیستم‌ها بر عهدهء متخصص رادیو تراپی است. در فرم نوین، متخصصین این رشته اغلب بر روی و یا با دستگاههای پرتوزایی نظیر چاقوی گاما، سایبر نایف، پروتون درمانی، لیناک، و یا توموتراپی مطالعه و سرو کار دارند، و یا در زمینه‌هایی مثل براکی تراپی تخصص می‌گیرند.

در سال ۱۸۲۵، نیل آرنوت، پزشک حاذق اسکاتلندی، کتابی در دو جلد منتشر ساخت بنام عناصر فیزیک که با ذکر مثال‌هایی از آناتومی و فیزیولوژی سعی در تبیین اصول علم فیزیک داشت. اما با برداشته شدن اولین تصویر رادیوگرافِ اشعه ایکس از بدن انسان توسط ویلهلم رونتگن در سال ۱۸۹۶، دانش فیزیک پزشکی نوین نیز متولد گردید. طولی نکشید که پیشرفت‌های پیر و ماری کوری زبان‌زد خاص‌ و عام محافل علمی شد. در سال ۱۹۱۳، یک فیزیکدان مجاری به‌ نام جرج دِهِوِسی برای نخستین بار روش استفاده از تریسر در تصویربرداری را ابداع نمود. او ده سال بعد موفق شد روش خود را در گیاهان بکار گیرد او بخاطر ابداع همین روش‌ها در سال ۱۹۴۳ برنده جایزه نوبل شیمی گردید.

اما اولین آزمایش استفاده از تزریق رادیوایزوتوپ در تصویربرداری از یک انسان، توسط هرمان بلومگارت و سوما وایساز دانشگاه هاروارد انجام گرفت. این آزمایش در سال ۱۹۲۷ و به‌کمک یک اتاقک ابری و رادون انجام گرفت دهه ۱۹۳۰شاهد ساخت شتاب‌دهنده سیکلوترون توسط ارنست لورنس بود که منجر به ساخت و تکمیل سیستم‌های رادیوتراپی مدرن شد. یکی از نتایج پروژه منهتن در اواخر دهه ۱۹۴۰، دستیابی به قابلیت تولید رادیوایزوتوپ به میزان کافی برای کاربردهای پزشکی بود. در حالیکه جان لورنس ،  برادر ارنست لورنس، مشغول تحقیق بر روی روش‌های درمانی به کمک رادیوایزوتوپ فسفر-۳۲ در دانشگاه برکلی بود، بندیکت کاسن که یک فیزیکدان دیگر از نیویورک بود، اولین دستگاه اسکنِ خطی را در سال ۱۹۵۱ در دانشگاه یو سی ال ای اختراع نمود دستگاه اختراعی وی از اوخر دهه ۵۰ میلادی تا اوایل دهه ۷۰ میلادی، لقب پراستفاده‌ترین ساختهٔ دست بشر در تصویربرداری از اندام داخلی بدن را یدک می‌کشید. از اینروست که برخی امروزه از کاسن بعنوان «پدر تصویربرداری بدن» نام می‌برند.

از سوی دیگر، در سال ۱۹۵۱، هارولد جانز کانادایی برای اولین بار از چشمه‌های کبالت-۶۰ برای مداوای بیماران استفاده کرد این سیستم‌ها توسط لارس لکسل سوئدی تکامل پیدا کردند و بصورت چاقوی گامای امروزی در آمدند. اهمیت این سیستم‌ها در پزشکی نوین به حدی جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) که دولت کانادا به افتخار آنها یک تمبر یادبود در سال ۱۹۸۸ منتشر ساخت هل انگر در سال ۱۹۵۸ دوربین انگر را در دانشگاه برکلی ابداع کرد. علاوه‌براین استفاده از رادیوایزوتوپ تکنیتیوم-۹۹m در ۱۹۶۴ توسط تیم متشکل از پل هارپر و رابرت بکی از دانشگاه شیکاگو باعث ایجاد نقطه عطفی در تاریخ فیزیک پزشکی گردید.

در دهه ۷۰ میلادی، فناوری سیستم‌های پت اسکن توسط مایکل فلپس در دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس بکار گرفته شد در همان دوره، دیوید کوهل و گروه همراهش در دانشگاه یو سی ال ای توانستند دانش بکارگیری از اسپکت را به نمایش بگذارند. این در حالی بود که تکامل سیستم‌های سی تی اسکن و ام آر آی بسرعت در حال ترقی بودند، بطوریکه گودفری هاونسفیلد، آلن کورماک، پال لاتربور، و پیتر منسفیلد را برای تکمیل همین سیستم‌ها به دو جایزه نوبل)در سال‌های ۱۹۷۹ و ۲۰۰۳) نائل گردانیدند. اداره پست آمریکا در سال ۱۹۹۹ با انتشار تمبری از یک تصویر ام آر آی از مغز، این پویشگرها را از «افتخارات قرن بیستم» نامید.

در اواخر دهه ۹۰ میلادی و آغاز قرن جدید، ادغام سیستم‌های تصویری آناتومیکال-فیزیولوژیکی باعث ایجاد جهش بزرگ دیگری در این علم گردید. سیستم‌های پت-سی تی و اسپکت-سی تی را از این قسم می‌توان نام برد در پرتودرمانینیز روش‌های نوینی همانند پروتون‌درمانی در محیط بالینی، فراگیر شدند.

تصویر تمبری که به مناسبت هفته نهضت مبارزه با سرطان در دوره پهلوی منتشر شد، یک دستگاه شتابدهنده لیناک را نشان می‌دهد.

استفاده از مواد پرتوزا در پزشکی در ایران با سنجش مقدار یُد رادیواکتیو در سال ١٣٣٩ به وسیله یک شمارشگر گایگر در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران آغاز گردید. در این راستا، یک کارشناس بریتانیایی به نام مالکوم کاتبرت نوکس سهم بزرگی در پیشرفت کار پزشکی هسته‌ای در ایران ایفا کرد. با یاری وی، دکتر نظام مافی برای اولین بار در سال ۱۳۴۰ با یک پویشگر تیروئید، تحقیقاتی را به انجام رسانید و پایه‌های پزشکی هسته‌ای را در ایران بنا نهاد. در سال ١٣۴۶، مرکز پزشکی هسته‌ای و تحقیقات غدد مترشحه داخلی دانشگاه تهران تاسیس شد که در واقع اولین و قدیمی‌ترین مرکز پزشکی هسته‌ای کشور محسوب می‌شود. امکانات این بخش در آن زمان در حد یک دستگاه دوربین انگر بود که به تدریج مجهزتر گردید.

از سوی دیگر سیستم‌های رادیوتراپی لیناک نخست در دهه ۱۳۵۰ در ایران فراگیر شدند و دیری نپایید که اولین راکتور هسته‌ای ایران که در دانشگاه تهران در امیرآباد توسط آمریکاییان ساخته شده بود، شروع به تولید رادیوایزوتوپ‌هایپزشکی نمود. نهایتاً در سال ۱۳۷۰ بود که انجمن فیزیک پزشکی ایران تشکیل شد و در سال ۱۹۹۳ ایران عضو سازمان بین‌المللی فیزیک پزشکی گشت ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی ۹۳ عضو در این سازمان داشت از زمان تاسیس این سازمان در ایران، سازمان انرژی اتمی ایران وظیفه تامین پرتوداروهای مورد نیاز برای درمان بیماران را بر عهده داشته‌است.

از متخصصین ایرانی فعال در خارج از ایران که نقش بسزایی در پیشرفت این علم داشتند می‌توان به عباس علوی اشاره کرد که در دهه ۱۹۷۰ میلادی شاگرد و یکی از اعضای تیم دیوید کوهل بود که نامش در ابداع سیستم‌های اسپکتبه‌همراه وی دیده می‌شود. جامعه پزشکی هسته‌ای آمریکا همچنین بخاطر خدمات علمی وی گسترش در سیستم‌های پت اسکن، در سال ۲۰۰۴ به وی یکی از بالاترین جوایز خود که جایزهٔ دِهِوِسی برای پیشبرد برجستهٔ پزشکی هسته‌ای استبرای رشته رادیوتراپی، در حال حاضر کارشناسی ارشد و دکتری خاص رادیوتراپی در کشور وجود ندارد. اما اکثر فارق التحصیلان رادیوتراپی، کنکور ارشد فیزیک پزشکی شرکت می‌کنند. چون یکی از گرایش های فیزیک پزشکی، رادیوتراپی است. لازم است تاکید کنم که گرایش رادیوتراپی در بین دانشجویان فیزیک پزشکی همیشه پر طرفدار بوده و هست. چون اگر مهارت کسب کنید و بتواید در حین گذراندن پروژه جایگاه علمی و مهارتی مناسبی کسب کنید، قطعا آینده موفقی خواهید داشت. مطمعن باشید در هر رشته ای که وارد شوید، زمزمه های پیدا نکردن شغل و مناسب نبودن رشته را خواهید شنید. چون ما باید باور کنیم که دوران مدرک گرایی تمام شده و باید مهارت کسب کنیم تا بازار کار به ما احتیاج داشته باشد و ما را جذب کند. خلاصه عرض بنده این است که عملکرد شما در ارشد فیزیک پزشکی، گرایش رادیوتراپی، آینده شما را تعیین خواهد کرد و همه چیز به خودتان بستگی دارد.

در آزمون دکتری فیزیک پزشکی دروسی از شما آزمون گرفته می‌شود که با توجه به این که شما وزارت علوم و رشته فیزیک بودین، بیش از ۹۵ درصد سوالات برای شما جدید و کاملا ناشناخته است چون با دروس اون اصلا آشنایی ندارین پس باید وقت و زمان و انرژی جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) زیادی برای یادگیری کامل این دروس مفهومی قرار بدین تا بتونین توی آزمون دکتری فیزیک پزشکی رتبه خوبی کسب کنید.
پس از آزمون و کسب رتبه مناسب باید برین برای مرحله دوم که مصاحبه هست.
در حین روند مصاحبه شما باید چندین ایستگاه رو پشت سر بذارین :
۱- ایستگاه رزومه آموزشی و پژوهشی (شامل تمامی مقالات، طرح تحقیقاتی، همکار طرح و … که دارین)
در این ایستگاه تمامی این موارد توسط ۴ استاد با H-index حداقل ۱۰ بررسی میشن تا ببینن شما صلاحیت پذیرش در مقطع دکتری رو دارین یا خیر

۲- ایستگاه پایان‌نامه
در این ایستگاه شما باید از پایان نامتون که ترجیحا باید مرتبط با علم و شاخه های فیزیک پزشکی باشه در طی زمان حدود ۵ دقیقه دفاع کنید و اونجا به اساتید نشون بدید که در این زمینه می‌تونین کار ها و تحقیقات ارزشمند تری انجام بدین که مسلما در این ایستگاه اساتید از پایان‌نامه و کارایی که انجام دادین سوالاتی خواهند پرسید.

۳- ایستگاه تدریس
توی این ایستگاه باید در طی زمان حدودی ۱۰ دقیقه‌ای اون موضوعی که اساتید براتون در زمینه رشته دکتری که شرکت کردین رو بطور کامل و قابل فهم تدریس کنید.

۴- ایستگاه سرچ در منابع علمی
در این ایستگاه باید بطور کامل با پایگاه های علمی و تحقیقاتی و مطالعاتی، همچنین روش های جستجو و … آشنا باشید.

۵- ایستگاه توانمندی های تخصصی
در این ایستگاه ۴ تا از اساتید برجسته و کاربلد در طی ۱۵ دقیقه ازتون سوال تخصصی در زمینه کار قبلیتون و همچنین حیطه مورد علاقتون می‌پرسن و توانمندی های شما رو مورد ارزیابی قرار میدن.

۶- ایستگاه زبان انگلیسی (ایستگاه پایانی)
در این ایستگاه باید با اساتید با زبان انگلیسی مکالمه کنید و همچنین باید بتوانید متون منتخب اساتید رو بخوانید و ترجمه کنید و پس از این کا در مورد اون متن ازتون سوال خواهند پرسید. در این بین ممکن است سوالات خارج از چارچوب از شما پرسیده شود و شما مورد ارزیابی قرار بگیرید.

حال با این اوصاف می‌توانید کاملا تشخیص دهید جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) جزوه فیزیک پزشکی ( رادیولوژی) با توجه به توانایی علمی و مهارتیتون آیا میتونین با ارشد فیزیک حالت جامد در آزمون دکتری فیزیک پزشکی شرکت کنید و موفق شوید یا باید ارشد فیزیک پزشکی شرکت کنید و سپس به فکر دکتری فیزیک پزشکی باشید.

در بیشتر کشورها از جمله ایران، رشته فیزیک پزشکی اغلب در مقطع کارشناسی ارشد به بالا ارائه می‌گردد. در اکثر کشورها نیز، برای کار کردن در این رشته، احتیاج به حداقل مدرک کارشناسی ارشد می‌باشد در مقطع کارشناسی، وضع بطور کلی به گونهٔ دیگریست، و تمرکز آموزش بیشتر برای تربیت نیروهای تکنیسین می‌باشد معمول تحصیل کردگان، تحصیلات کارشناسی در رشته فیزیک یا فیزیک کاربردی را بهترین رشته برای آماده‌سازی برای ورود به فیزیک پزشکی در مراحل کارشناسی ارشد به بالا می‌دانند.

دانشجویان این رشته معمولاً مجموعه‌ای از دروس پرتوشناسی، پرتودرمانی، پزشکی هسته‌ای، رادیوبیولوژی، و فیزیک بهداشت را در کمیت و کیفیت‌های متفاوت (بنا بر گرایش خود و قدرت و گرایش‌های موجود در آن مرکز یا دانشکده) فرا می‌گیرند مفاد و تعداد این دروس توسط سازمان‌های ذیربط در هر کشور تنظیم و تصویب می‌گردد

تمبر کانادایی منتشره سال ۱۹۸۸ بمناسبت بزرگداشت اختراع سیستم‌های پرتودرمانی با کوبالت-۶۰ در سال ۱۹۵۱ میلادی.

یک پزشک در حال نگریستن مستقیم به استخوان‌های دست یک بیمار توسط یک دستگاه پرتوافکن بدوی به سال ۱۹۱۰ میلادی.

تصویری از یک سیستم بدوی ام آر آی ابداع ریموند دامادیان(تصویر آرشیو اداره ثبت اختراعات آمریکا-۱۹۷۲)

پزشکی هسته ای (Nuclear Medicine)

با مدالیته‌هایی نظیر اسپکت (SPECT) و پت اسکن (PET) سرو کار دارد. در حقیقت این شاخه هم یک نوع تصویربرداری پزشکی است، اما از آنجایی که مکانیزم تولید پرتو اینجا بر خلاف منشا فتو الکتریکی و عبوری (transmission) منشا in vivo رادیو ایزوتوپی دارد (emission)، این شاخه را اغلب متمایز از سایر مدالیته‌ها دانسته‌اند.