دانلود پی دی اف ( pdf ) جزوه ایمونولوژی در بیماری های روماتولوژیک د.ع.پ.شیراز

پی دی اف ( pdf ) جزوه ایمونولوژی در بیماری های روماتولوژیک د.ع.پ.شیراز

جزوه ایمونولوژی

اساس علم ایمنی‌شناسی را می‌توان به این ترتیب بیان نمود که «چگونه بدن، خودی را از غیر خودی می‌شناسد» و مابقی جزئیات تکنیکی است.

مبدأ این فرآیند شناسائی به سطوح پائین‌تر حیات می‌رسد. به عنوان مثال رده‌های اسفنج که قرابت وراثتی دارند، اگر در کنار یکدیگر قرار داده شوند تمایل دارند در جهت همدیگر رشد کرده و بصورت یک توده بزرگ درهم آمیزند و برعکس رده‌های بدون قرابت وراثتی، سلولهایی را که به یکدیگر نزدیک می‌شوند تخریب و منطقه دافعه بین کلونی‌ها را باقی می‌گذراند.

این فرآیند‌های شناسایی شامل مولکول‌های سطحی است که قادرند به طور اختصاصی به مولکول‌های سطح مولکول‌های دیگر اتصال یابند. اساس پاسخ‌های پیچیده سیستم ایمنی بدن به عوامل غیر خودی، توانایی مولکول پروتئینی است که بطور اختصاصی قادر است ساختمانهای خاصی را بر مولکول دیگر شناسایی و با آن پیوند یابد.

بطور کلی واژه ایمنی به تمام مکانیسم‌ها و یا فرآیندهایی اطلاق می‌گردد که جهت محافظت در مقابل عوامل محیطی بیگانه بدن از آن مکانیسم ها استفاده می‌کند. این عوامل طیف وسیعی را شامل می‌شوند. بعنوان مثال میکرو ارگانیسمها، فرآورده‌های غذایی، مواد شیمیایی، داروها، گرده‌های گیاهی، مو و پرز حیوانات همگی برای بدن بیگانه محسوب می‌شوند. ایمنی می‌تواند ذاتی یا اکتسابی باشد. ایمنی ذاتی شامل فرآیندها و عناصری است که شخص با آنها به دنیا می‌آید و این عناصر همواره بدون آمادگی قبلی جهت محافظت فرد در مبارزه با تهاجم خارجی حضور دارند. این عناصر بطور کلی شامل: سطوح بدن و اجزای داخل بدن می‌باشند. سطوح بدن مثل پوست و غشاهای مخاطی بدن و واکنش عطسه و سرفه که در برابر عوامل محیطی سد مؤثری ایجاد می‌کنند. عناصر داخلی متعددی نیز نمایانگر ایمنی ذاتی هستند. از جمله تب و یک سری مواد ترشح شده از گلبولهای سفید (لکوسیتها) مثل انترفرون و هم چنین یک سری از پروتئین‌های موجود در سرم مثل آلفا و بتا لیزین، آنزیم لیزوزیم و مواد متعدد دیگر که از حوصله این بحث خارج است.

 سرآغاز زندگی دفاعی پستانداران از جمله انسان با بهره‌گیری از ایمنی‌های مادری و نیز با استفاده از واکنشهای ایمنی به سبب برخورد با عوامل خارجی است.

در نخستین روزهای بعد از زایمان، شیر مادران را که بنام آغوز می‌شناسیم سرشار از عوامل ایمنی مادری است و گرچه نوزاد در مرحله تولد مواد مخلتف دفاعی بخصوص ایمونوگلوبولین مادری را با خود بدنیا می‌آورد، اما با اولین برخورد با محرک خارجی عکس‌العمل‌های ایمنی اکتسابی فعال و متناسب شروع می‌گردد.

تحقیقات و پیدایش رشته ایمونولوژی در چند ده سال اخیر آنچنان درخشنده و چشمگیر خودنمایی کرد و پیشرفت نمود که اگر شاخه‌ای برومند و گسترده از علوم پزشکی نمی‌بود، چنین تصورمی‌شد که خود بنیانی علمی و تنومند همپایه کلیه علوم پزشکی است. در هر حال این شاخه بزرگ و عمده پزشکی آنچنان ارتباط و همبستگی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی پر اهمیتی با دیگر رشته‌ها و شاخه‌های پزشکی دارد که به یقین هیچیک از  متخصصین از علوم پزشکی بی‌نیاز از این دانش فراگیر نمی‌تواند باشند. واژه ایمنی از کلمه لاتینImmunitas به معنای مصونیت سیاسی و اجتماعی گرفته شده است. که در رم باستان به سناتورهای رومی در دوره نمایندگی آنها اعطا می‌شد. از روزگاران دور، واژه ایمنی را برای مصونیت از ابتلا جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی به بیماری، بخصوص بیماریهای جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی عفونی بکار می‌بردند. مجموعه سلولها و مولکول‌هایی را که باعث ایجاد مصونیت می‌شوند سیستم ایمنی و پاسخ هم‌آهنگ و کامل آن را به مواد بیگانه پاسخ ایمنی‌می‌گویند. امروزه علم ایمنی‌شناسی را در یک جمله: توانایی تشخیص و تمایز خودی از بیگانه تعریف می‌نمایند. در پاسخ ایمنی به هر ماده و یا  مولکول بیگانه، ساخت و کارهای مصونیت بخش متعدد و متنوعی وجود دارند. بسیاری از این اعمال فرد را در مقابل عفونتهای گوناگون محافظت می‌نماید و درشرایط خاص باعث آسیب بافتی و درنهایت بروز بیماری می‌گردند. بنابراین جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی مفهوم جامع و نوین ایمنی عبارتست از واکنش بدن به مواد خارجی از قبیل میکروب‌ها، مولکول‌های پروتئینی و پلی‌ساکاریدی درشت، بدون در نظر گرفتن پیامد فیزیولوژیک و آسیب‌شناسی آن می‌باشد. با این تعریف ایمونولوژی بررسی تجربی پدیده ایمنی در مفهوم گسترده‌تر آن یعنی تفسیر وقایع سلولی و مولکولی بعد از مواجه شدن بدن با میکروبها و یا مولکولهای درشت بیگانه است.

ولی در پشت این تعاریف به ظاهر ساده دریایی از شگفتیها نهفته است که هر صاحب شعوری را به خضوع در پیشگاه آفریدگار بلند مرتبه و تلاش در هر چه بیشتر شناختن خود به عنوان مقدمه‌ای برای رسیدن به مقام قرب الهی و به نحوی گام زدن در راه معنویت و سلوک الی ا… وا می‌دارد. در عین حال این فکر متبادر می‌شود که در عالم معنا هم باید چنین قوانینی حکمفرما باشد. زیرا در جسم که نازلترین درجه وجودی انسان است به میزان زیادی مکانیسم‌های پیچیده ایمونولوژیک وجود دارد تا جسم انسان را در برابر تهاجم اجسام بیگانه (دشمن) مصون و محفوظ بدارد. پس باید در عالم معنا که در واقع در برگیرنده بعد روحانی ماست نیز چنین قوانین متشابهی وجود داشته باشد، تا آن بعد عالی‌تر روحانی ما نیز از گزند آفت‌ها و خطاها مصون بوده و ایمنی برایش فراهم آید. که هدف از خلقت انسان هم همین است. از آنجا که انسان به عنوان اشرف مخلوقات بر روی زمین موجودی است که دارای دو بعد جسمانی و روحانی می‌باشد. پس برای محافظت از هر یک از این دو بعد وجودی خود طبیعتاً نیاز به دو سیستم دفاعی دارد. در عین‌حال که ظاهراً از هم مجزا می‌باشند در حقیقت با مشارکت یکدیگر برای امنیت و سلامت جسم و جان انسان هر دو سیستم مورد نیاز ما می‌باشد. امنیت برای بعد جسمانی در حیطه علم ایمونولوژی بررسی می‌شود و آرامش جان در بعد روحانی با کسب ایمان حاصل می‌شود.

سیستم ایمنی بعد جسمانی، امنیت بعد روحانی ایمان

اغلب مورخین معرفی مفهوم ایمنی را برای اولین بار به تاسیدیدس (۵ قرن قبل از میلاد) نسبت می‌دهند. این واژه را برای عفونتی که طاعون می‌نامید بکار گرفت. شاید با طاعون خیاری که امروز ما می‌شناسیم فرق داشته باشد. شاهد این مدعا رسم چینیان باستان در وادار کردن کودکان به استنشاق پودر زخم‌های پوستی بیماران بهبودی یافته از آبله است، ولی اگر کتاب تاریخ ایمونولوژی را از آغاز ورق بزنیم خواهیم دید که از حدود یک هزار سال قبل از تولد حضرت عیسی مسیح علیه السلام ایمونولوژی توسط ایرانی‌ها و چینی‌ها شناخته شده بود. این اقوام از مایع و پوسته زخم‌های آبله بیماران، برای مصون‌سازی افراد سالم استفاده می‌کردند.

این عمل واریلاسیون Varilation  به معنی آبله‌کوبی نام دارد. که خطراتی هم در پی داشت و گاهی آبله خطرناک و کشنده در شخص سالم ایجاد می‌کرد. در سال ۱۷۹۸ یک پزشک انگلیسی به نام ادوارد جنر متوجه شد که خانم‌های دهاتی که از پستان گاوهای مبتلا به آبله گاوی، شیر می‌دوشند اگر چه دستهایشان ابتدا زخم می‌شد ولی بعداً این افراد در مقابله با بیماری آبله انسانی مصون هستند. این پزشک بطور تجربی با تزریق زخم‌های آبله گاوی به انسان اولین بار بطور عملی در انسان علیه یک بیماری ایجاد مصونیت کرد و نام خود را در تاریخ علم پزشکی به یادگار گذاشت. جنر نام این عمل را واکسیناسیون نامید، چون کلمه ماده گاو در لاتین واکسا نامیده می‌شود. مقاله تاریخی جنر درباره واکسیناسیون در همان سال انتشار یافت و روش او برای ایجاد مصونیت در برابر بیماریهای عفونی مورد پذیرش عمومی قرار گرفت. گویاترین سند برای اهمیت و پیشرفت ایمونولوژی اعلامیه سال ۱۹۸۰ سازمان بهداشت جهانی (W.H.O) در مورد ریشه‌کنی آبله می‌باشد. آبله اولین بیماری عفونی است که با انجام واکسیناسیون از جهان ریشه کن شد. طی سی سال گذشته درک ما از سیستم ایمنی و فعالیتهای آن بطور فزاینده‌ای گسترش یافته است. پیشرفت روشهای کشت سلولی، روش شناسایی نو ترکیبی DNA و بیوشیمی پروتئین‌ها، ایمونولوژی را از یک علم توصیفی به علمی تبدیل نموده است که بر پایه آن می‌توان پدیده‌های گوناگون ایمنی را بصورت مرتبط با یکدیگر ارزیابی نمود و سپس بر اساس روندهای بیوشیمیایی و ساختاری بطور دقیق تفسیر نمود.

استفاده از روشهای ایمنی‌سنجی که امروز بدون تردید مبنای دقیق‌ترین روشهای اندازه‌گیری جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی جزوه ایمونولوژی ر کمی و بررسی کیفی در آزمایشگاه‌های علوم زیستی می‌باشد، علم ایمنی‌شناسی را یکی از بارزترین شاخه‌های علوم پایه قرار داده است که قلمرو بس وسیع دارد، بطوریکه بصورت بزرگراه اصلی تحقیقات درآمده است. با استفاده از آن متدها، شناخت بسیاری از نایافته‌های بشر در عرصه بیولوژی، امکان پذیر گردیده است و در نهایت در عرصه تولید نیز راه‌کارهای جدید پیشگیری، تشخیص و درمان را در پیش روی پژوهشگران قرار داده است.

قبل از بیان و تشریح ایمونولوژی مدرن لازم است تاریخچه و نظر دانشمندان ایران و اسلام را در مورد ایمنی‌شناسی بدانیم:

محمدبن زکریای رازی را پدر طب تجربی می‌دانند. اولین کسی است که در مورد زکام یونجه‌ای یا آلرژی بهاره رساله نوشته است. رازی از چهره‌های برجسته علمی و جهانی روزگار خویش بود که متأسفانه شخصیت کم‌نظیر این دانشمند اسلامی در درون ابرهای تعصب‌آمیز اروپائیان پنهان شده است. تنها دانشمندی که از رازی در کتاب خود به نیکی یاد می‌کند پرفسور ویلیام بال استاد ایمونولوژی انستیتو ملی آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکاست. او در کتاب ارزشمند ایمونولوژی خود(چاپ چهارم) چنین می‌نویسد: در قرن دهم میلادی اولین فردی که شرح کلینیکی روشنی از آبله بیان کرد پزشک عالم ایرانی، رازی بود، که برای اولین بار موفق شد بین آبله، سرخک و سایر بیماریهایی که بثورات جلدی داشتند، تشخیص افتراقی خوبی بیان کند. ولی کار بی‌نظیر او در این است که اظهار داشت کسی که به بیماری آبله مبتلا شود یک ایمنی دائمی در برابر این بیماری خواهد داشت. بیان این مطلب نشان می‌دهد که رازی اولین کسی است که نظریه روشنیاز ایمنی اکتسابی را بیان داشته است. در قرن پانزدهم میلادی نیز بوعلی‌سینا اشاره زیبایی به نظریه ایمنی اکتساب

پزشکی ایرانی سید اسماعیل جرجانی ستاره درخشانی است که با نگاشتن کتاب ارزنده ذخیره خوارزمشاهی فارسی‌نویسی در طب را حتی قبل از ابوعلی سینا نیز وجود داشت بارور و شکوفا نمود جرجانی بوی مشک را یکی از سببهای بروز زکام می‌داند. عطر و رنگ برخی از طعام‌ و آشامیدنی‌ها را سبب بروز سرفه‌های خشک و تنگ نفس ذکر می‌کند.( آلرژی غذایی و دارویی)

یکی دیگر از بزرگترین پزشکان ایرانی همپایه سید اسماعیل‌جرجانی، بهاء الدوله رازی می‌باشد. کتاب پزشکی معروف او خلاصه‌التجارب است که در سال ۹۰۷ هجری قمری تالیف نموده است. (نسخه خطی به شماره ۱۸۰۰ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران) گفتار بهاءالدوله در مورد ازدیاد حساسیت‌ها، صریح روشن و متکی به مشاهدات دقیق است. او پرهیز از عطرها، عرق‌ها، ترشی‌ها و مواد تحریک‌کننده را برای رفع زکام و تنگ نفس مفید می‌داند.

از دیگر موارد تحقیقات دانشمندان ایرانی در زمینه ایمنی‌شناسی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

به دانش بود مرد را ایمنـــــــی                   ببندد ز بد دست اهریمنی  (فردوسی)

در ایران قدیم نیش عقرب کژدم را با روغن آن درمان می‌کردند چنانچه منوچهری می‌گوید:

راحت کژدم زده، کشته کژدم بود                  می زده را هم به می چاره و درمان بود.

در ایران قدیم استفاده از شبه واکسن‌ها رواج داشته است چنانکه مهرداد ششم (۶۳ قبل از میلاد) پادشاه ایرانی هر روز مقداری ارسنیک را مصرف می‌نمود تا در مقابل این سم مقاوم شود و دیگران نتوانند او را مسموم کنند. وی را باید از پیشگامان دانش ایمنی شناسی دانست.

اکنون با در نظر گرفتن اختصار به معرفی چهره‌های معروف ایمونولوژی از قدیم تا عصر حاضر می‌پردازیم.

۱- ادوارد جنر (۱۸۳۲-۱۷۴۹)که بیشتر او را پدر ایمنی‌شناسی و پیشگیری می‌نامند

۲–لوئی پاستور (۹۵-۱۸۲۲) پدر ایمونولوژی ـ دانشمند فرانسوی، یکی از پیشگامان جهان در علم طب است که کشفیات او در میکرب‌شناسی بی‌نظیر است. این دانشمند بی‌نظیر موفق به کشف واکسن سیاه زخم و هاری گردید که یکی از صدها کار علمی لوئی پاستور می‌باشد. نام نیک او در سراسر جهان در مراکز علمی به نام انستیتو پاستور پایدار و ابدی است. روانش شاد باد.

۳- رابرت کخ(۱۹۱۰-۱۸۴۳): میکروب‌شناس آلمانی برنده جایزه نوبل ۱۹۰۵ می‌باشد. پدیده کخ از افتخارات علمی او است و چرخه زندگی میکرب سیاه زخم و وبا را مشخص نمود.

۴- الی مچنیکف (۱۹۱۶-۱۸۴۵): در اوکراین متولد شد. روی پدیده بیگانه‌خواری یا فاگوسیتوز کار کرد، به دلایل سیاسی روسیه را به قصد پاریس ترک نمود و تحقیقات خود را در زمینه ایمنی سلولی در انستیتو پاستور پاریس نزد پاستور ادامه داد و در سال ۱۹۰۸ به اخذ جایزه نوبل موفق گردید.

۵-پل ارلیش (۱۹۱۵-۱۸۵۴) در آلمان متولد شد. طریقه استاندارد نمودن زهر دیفتری و پادزهر دیفتری از کارهای ارزشمند او می باشد نظریه زنجیره جانبی او در ایمونولوژی مشهور است. در ایمنی‌شناسی سرطان‌ها کار کرده است و شروع شیمی درمانی در این بیماران از ابتکارات این دانشمند است. در سال ۱۹۰۸ باتفاق مچنیکف جایزه نوبل پزشکی را دریافت نموده است.

۶- سوانته آرینوس (۱۹۲۷-۱۸۵۹): اصطلاح ایمونوشیمی از ابتکارات اوست. به سبب ارائه نظریه کمپلکس آنتی‌ژن و آنتی‌بادی که قابل برگشت است در سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل در شیمی را بخود اختصاص داده است.

۷- جولیوس بورد(۱۹۶۱-۱۸۷۰) : پزشک بلژیکی در انستیتو فرانسه ثبوت مکمل را ابداع نمود و بخاطر این کار ارزشمند برنده جایزه نوبل در پزشکی گردید.مکمل در آن زمان در تشخیص بیماریهای عفونی بخصوص سیفلیس اهمیت زیادی داشت.

۸-امیل بهرینگ (۱۹۱۷-۱۸۵۴): میکرب شناسی آلمانی در برلین بود. بنیانگذار کارخانجات عظیم داروسازی بهرینگ در آلمان می‌باشد. آنتی‌توکسین ضد دیفتری جزوه ایمونولوژی و کزاز از کشفیات اوست. تجویز آنتی‌توکسین سرم باعث نجات جان افراد زیادی از بیماری دیفتری می‌شد. تحقیقات او شروع سرم درمانی در بیماریهاست.

۹-کارل لاندشتاینر(۱۹۴۳-۱۸۶۸): دانشمند آلمانی که بناچار به آمریکا سفر کرد و در مرکز تحقیقات راکفلر نیویورک به کشف گروههای خونی موفق شد و در سال ۱۹۳۰ موفق به دریافت جایزه نوبل گردید. تحقیقات ایمونوشیمی او مخصوصاً در زمینه هاپتن شهرت جهانی دارد.

۱۰- چارلز روبرت ریکت(۱۹۳۵-۱۸۵۰) : پزشک فرانسوی و محقق فیزیولوژی توکسین است. در سال ۱۹۱۳ باتفاق پورته بخاطر کشف پدیده آنا فیلاکسی موفق به اخذ جایزه نوبل گردید. او ثابت نمود که برخی از پدیده‌های ایمونولوژی به جای اینکه خاصیت محافظتی داشته باشد گاهی بصورت ازدیاد حساسیت در می‌آید و پدیده آنافیلاکسی در حیوانات و در انسان یکذشت ابن‌سینا بیشتر جنبه علمی به خود