آموزش طیف سنجی مادون قرمز – سری ۱

آموزش طیف سنجی مادون قرمز – سری۱ دکتر محمدعلی ابراهیم زاده

آموزش طیف سنجی مادون قرمز سری اول پرفسور محمد علی ابراهیم زاده

ترموکوپل که از قدیمی ترین آشکارسازهای استفاده شده آموزش طیف سنجی مادون قرمز در طیف بینی IR است، شامل اتصال دو فلز (بیسموت و آنتیموان) است که یک فلز به عنوان مرجع و دیگری در مسیر نور قرار داده می شود. این آشکارساز اگرچه بسیار حساس است اما زمان پاسخ بسیار کندی دارد که استفاده از آن را برای دستگاه های تبدیل فوریه آموزش طیف سنجی مادون قرمز محدود می کند.

آشکار ساز های پیزوالکتریک و آشکار ساز های دیود نوری (photodiode) بیشترین کاربرد و حساسیت را در میان دیگر آشکارساز ها دارند. آشکارسازهای پیزوالکتریک از کریستال تری گلیسرید سولفات دوتره شده (deuterated triglycerine sulphate) یا تانتالات لیتیم (LiTaO₃) که بین دو الکترود قرار داده شده اند، تشکیل شده است. تحت تاثیر اختلاف پتانسیل کریستال فتوالکتریک می شود و درجه پلاریزه شدن با پرتو تابشی تغییر می کند. بخاطر جرم حرارتی کم، پاسخ خطی و اندازه کوچک، این آشکارسازها برای روش FTIR بسیار مناسب هستند. طیف IR از تمامی حالات نمونه، گاز، مایع و جامد، بدست می آید. مایعات معمولا به صورت یک لایه نازک بین دو صفحه نمکی ( آموزش طیف سنجی مادون قرمز) که جاذب IR نیست ساندویچ می شوند. اگر حلالی برای حل کردن نمونه جامد به کار رود، باید در خصوص نواحی طیفی که توسط حلال پوشش داده می شود دقت کافی به عمل آید. روش معمول دگر برای نمومه های جامد این است که مقدار مشخصی از نمونه در صفحه نازکی از پتاسیم بروماید (آموزش طیف سنجی مادون قرمز ) تحت فشار گنجانده شود و یا با مقدار بسیار کمی از یک مایع غیرفرار مخلوط شده تا به صورت خمیر در آید (که به آن mull گویند) و سپس بین صفحات نمکی قرار آموزش طیف سنجی مادون قرمز بگیرد.

• بیشتر برای شناسایی ترکیبات آلی به کار می رود و تنها گونه های معدنی ویژه ای مانند کربنات ها، نیترات آموزش طیف سنجی مادون قرمز ها و سیلیکات ها قابل آنالیز با روش طیف بینی IR هستند.
• آنالیز کمی مستلزم تهیه استاندارد است که معمولا تهیه آنها آسان نیست.روههایعاملیمختلفموجوددرترکیباتمولکولیرا شنا ساییکرده
  وــاختارسـاحتمالیترکیب را حدس زد)١(.ــنجی مادون قرمزطیف سـ
  بر ا ساسا صلجذب تابش و برر سی جهشهایارتعا شیمولکولهاو
  یونهایچنداتمیاستوار است.اینروش ارزشمند،برایتعیینساختار
  واندازهگیرینمونههایــیمیایشـیبه کارمیرود.آموزش طیف سنجی مادون قرمز برایبیشـ
  شنا سایی ترکیبات آلی به کارمیرود،زیراترکیبات آلیًمعمولاپیچیده
  هســـتندوتعدادزیادیپیکهایحداکثروحداقلدارندکهمیتوانبا
  مقایسهآنهااطلاعات زیادی بهدست آورد)٢(.
  برای ثبت یک طیف از این د ستگاه ابتدا یک طیف پس زمینه ثبت
  میشود که شاملجذب مولکولهای موجود در هوا ا ست. سپس نمونه
  در جایگاه مخصوص قرار گرفته و طیف دیگری ثبتمیشود. این طیف
  شامل جذب هم مولکولهای نمونه و هم مولکولهای اتم سفر ا ست. با
  تقسـیمطیفنمونه بهطیفپسزمینهتمامجذبموجوددرپس زمینه
  حذفمیشود بهطوریکهپیکهایجذبدرطیفنهاییًصرفامربوط
  بهنمونهاست.هنگامیکهیکنمونه آموزش طیف سنجی مادون قرمز بخشیازاشعههایمادونقرمز را
  جذبمیکند،شدتتابشمنتقل شدهومنعکس شدهکاهشمییابد.
  صرفنظرازمنطقهطیفیکه روی آن کارمیکنیم،طیفرامیت
• شیشه تابش IR را جذب می کند و برای سل یا بستر (substrate) نمونه مناسب نیست.
• آب نیز به شدت تابش IR را جذب می کند و برای نمونه های حاوی آب مزاحمت ایجاد می کند.
• فلزات تابش IR را منعکس می کنند و نمی توانند با این روش آنالیز شوند.
• مکمل روش طیف بینی رامان است.

فوتو رسانا ها از بلورهای نیمه رسانا مانند سرب، سولفید و ژرمانیم ساخته می شوند. جذب تابش به وسیله این مواد منجر به تحریک الکترون های نارسانا به یک حالت تحریک شده رسانا می شود که سبب افزایش در رسانش یا کاهش در مقاومت حاصل می تواند به آسانی اندازه گیری شود. این تغییر مقاومت به تعداد فوتون هایی که به سطح نیمه رسانا می رسند مرتبط است. حداکثر طول موجی که توسط یک فوتو رسانا می تواند آشکار شود در حدود ۵ میکرون است. برای افزایش حساسیت آشکارساز آشکارساز باید در نیتروژن مایع (دمای ۷۷ درجه کلوین) سرد شود.

طیف‌ سنجی در تعریف ساده آن عبارت است از ثبت و سنجش نور و در معنای تخصصی آن به مجموعه ای از روش‌ها و فرآیندهایی گفته می‌شود که در آن برهمکنش نور با ماده مورد مطالعه قرار بگیرند.

دوره طیف سنجی مادون قرمز به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد.

آموزش طیف سنجی مادون قرمز

امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن آموزش طیف سنجی مادون قرمز این دوره، آموزش طیف سنجی مادون قرمز بتوانند آموزش طیف سنجی مادون قرمز بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.

دانلود فیلم آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

دانلود ویدیو آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

آموزش طیف سنجی مادون قرمز

دانلود ویدئو آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

آموزش طیف سنجی مادون قرمز

دانلود دوره طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

مانند بسیاری از طیف سنج ها، روش انتخاب طول موج یا توسط صافی ها (Filters) و یا تکفام ساز ها (مونوکروماتورها) صورت می گیرد. هر کدام از این دو شرایط و اصول خاص خود را دارند و با توجه به شرایط مورد نیاز برای روش طیف سنجی مورد استفاده قرار می گیرند.

به طور کلی صافی ها بخشی از طول موج های حاصل از منبع را عبور داده و برخی دیگر را حذف می کنند. در حالی که تک فام ساز ها با استفاده از عناصری مانند آینه، عدسی، منشور یا توری و دو شکاف برای ورود و خروج نور قابلیت پویش (Scan) طول موج ها و در برخی موارد با تغییر موقعیت یا زاویه یکی از اجزا نوری را به فراهم می آورند. تکفام ساز ها بر مبنای شکست نور، تداخل امواج یا پاشندگی (Dispersion) نور عمل کرده و دارای قدرت تفکیک مناسبی هستند و بیشتر دستگاه های طیف سنجی امروزی نیز بر اساس تک فام ساز ها به بازار ارائه می شوند چون اندازه گیری هم زمان و سرعت بیشتری را برای آنالیز مواد فراهم می کنند.

دستگاه های تک پرتوی که ثبت نقطه به ر نقطه طیف عبوری را فراهم می کردند جزو اولین دستگاه های تجاری طیف بینی IR بودند. اما خیلی زود دستگاه های  دو پرتویی با تک فام سازها کاربرد گسترده ای یافتند. معمولا در این دستگاه ها از یک مونوکروماتور با گریتینگ موتوردار استفاده می شود تا محدوده فرکانسی آموزش طیف سنجی مادون قرمز مورد نظر را اسکن کند. در این نوع آموزش طیف سنجی مادون قرمز دستگاه ها درصد عبور (T) برای هر طول موج با مقایسه نور عبور کرده از دو مسیر مختلف، که یکی از آنها به مرجع و دیگری هم نمونه می تابد، محاسبه می گردد. از این جهت نور منبع بوسیله یک سری آینه ها به دو باریکه مختلف تقسیم شده و یکی از آنها از محفظه نمونه و دیگری هم از محفظه مربوط به مرجع عبور داده می شوند و در نهایت پس از عبور از تک فام ساز به آشکارسازمی رسند. در نتیجه در این نوع دستگاه ها، هر بار که نور به نمونه تابیده می شود، فقط می توان عبور مربوط به یک طول موج را محاسبه نمود و به دست آوردن طیف یک نمونه مستلزم وقت و انرژی بسیار زیادی می باشد.

آنالیز کیفی طیف بینی زیر قرمز (IR)

عمده ترین کاربرد های روش طیف بینی زیر قرمز شامل آنالیز کیفی جهت تشخیص گروه های عاملی و تعیین ساختار گونه های آلی می باشد. طیف IR به طور فاحشی با طیف UV/Vis فرق دارد. پرتو IR انرژی کافی برای انتقالات الکترونی که در UV دیده می شود، را ندارد و به انتقالات ترازهای ارتعاشی و چرخشی محدود می شود.

طیف IR شامل چندین پیک مشخص است که برای ترکیبات مختلف کاملا متفاوت خواهد بود. به همین علت طیف بینی IR ابزار ایده آلی برای شناسایی ترکیبات آلی به شمار می رود.

برای جذب پرتو IR توسط یک مولکول، ارتعاشات و چرخش های مولکول باید سبب تغییر در گشتاور دوقطبی (dipole آموزش طیف سنجی مادون قرمز ) مولکول شود. اگر فرکانس پرتو تابشی با فرکانس ارتعاشی مولکول تطابق داشته باشد، پرتو نوری جذب شده و سبب تغییر در دامنه ارتعاش مولکولی خواهد شد. در واقع اگر فرکانس تابش با یک فرکانس ارتعاشی طبیعی مولکول دقیقاً جور باشد، یک انتقال خالص انرژی انجام می گیرد.

هر مولکول n اتمی ۳n درجه آزادی دارد که شش درجه آزادی مربوط به چرخش و انتقال مولکول هستند و بنابراین یک مولکول غیر خطی ۳n-6 درجه آزادی ارتعاشی دارد. مدهای ارتعاشی انواع متفاوتی دارند مانند: کششی (stretching) خمشی (bending) قیچی وار (scissoring) نوسانی (rocking) و پیچشی (twisting). ارتعاشات کششی شامل یک تغییر پیوسته در فاصله بین اتم ها در طول محور پیوند بین دو اتم است. ارتعاشات خمشی با تغییری در زاویه بین دو پیوند مشخص می شود.

در عمل هم طیف IR به صورت سیگنال های جذبی از ۳n-6 مد ارتعاشی جداگانه برای یک مولکول مشخص نمی شود، بلکه براثر برهم کنش های افزایشی و کاهشی که منجربه ترکیب ارتعاشات اصلی و فرعی می شود، افزایش یابد. و یا ممکن است به علت تقارن مولکولی، قوانین انتخاب طیف سنجی و محدودیت طیف سنج تعداد خطوط جذبی کاهش یابد. یکی از قوانین انتخاب طیف سنجی تاثیرگذار در جذب IR، تغییر گشتاور دوقطبی مولکول با جذب انرژی ارتعاشی ست. بنابراین با توجه به برهم کنش های افزایشی و قوانین انتخاب در طیف سنجی، طیف دیده شده در جذب IR به صورت باند دیده می شود.

طیف IR در ناحیه i600-آموزش طیف سنجی مادون قرمز cm^-1بیشترین پیچیدگی را دارد. این ناحیه مربوط به ارتعاشات کششی و خمشی مولکول است. از آن جایی که هر مولکول الگوی منحصر به فردی در ارتعاشات کششی و خمشی دارد، این ناحیه به ناحیه اثر انگشت (Finger print) معروف است. این ناحیه برای شناسایی ترکیباتی که گروه عاملی یکسان دارند مفید است. به عنوان مثال تمام الکل ها یک پیک پهن و بزرگی در ۳۰۰۰cm^-1 دارند اما هر الکلی با تعداد و موقعیت متفاوتی پیک در ناحیه اثر انگشت ظاهر می شود. باندهای جذبی در ناحیه i1450-4000 cm^-1 مربوط به ارتعاشات کششی واحدهای دو اتمی ست و به همین علت این ناحیه را فرکانس گروهی (group frequency) می نامند. با توجه به ناحیه فرکانسی هر گروه و طیف IR نمونه، می توان به وجود گروه های عاملی در ساختار مولکولی پی برد. به عنوان مثال هر کدام از گروه های عاملی الکان، الکن، الکل آمین، الدئید، و …. در محدوده عدد موجی ویژه ای ظاهر می شوند. این محدوده ها معمولا به صورت جدول در کتاب های تخصصی و یا به صورت کتابخانه همراه نرم افزار طیف سنج های IR در دسترس هستند. جدول ۲  گستره فرکانس آموزش طیف سنجی مادون قرمز و شدت را برای تعدادی از گروه های عاملی متداول نشان می دهد.

ترموکوپل که از قدیمی ترین آشکارسازهای استفاده شده در طیف بینی IR است، شامل اتصال دو فلز (بیسموت و آنتیموان) است که یک فلز به عنوان مرجع و دیگری در مسیر نور قرار داده می شود. این آشکارساز اگرچه بسیار حساس است اما زمان پاسخ بسیار کندی دارد که استفاده از آن را برای دستگاه های تبدیل فوریه محدود می کند.

آشکار ساز های پیزوالکتریک و آشکار ساز های دیود نوری (photodiode) بیشترین کاربرد و حساسیت را در میان دیگر آشکارساز ها دارند. آشکارسازهای پیزوالکتریک از کریستال تری گلیسرید سولفات دوتره شده (deuterated triglycerine sulphate) یا تانتالات لیتیم (LiTaO₃) که بین دو الکترود قرار داده شده اند، تشکیل شده است. تحت تاثیر اختلاف پتانسیل کریستال فتوالکتریک می شود و درجه پلاریزه شدن با پرتو تابشی تغییر می کند. بخاطر جرم حرارتی کم، پاسخ خطی و اندازه کوچک، این آشکارسازها برای روش FTIR بسیار مناسب هستند. طیف IR از تمامی حالات نمونه، گاز، مایع و جامد، بدست می آید. مایعات معمولا به صورت یک لایه نازک بین دو صفحه نمکی ( NaCl) که جاذب IR نیست ساندویچ می شوند. اگر حلالی برای حل کردن نمونه جامد به کار رود، باید در خصوص نواحی طیفی که توسط حلال پوشش داده می شود دقت کافی به عمل آید. روش معمول دگر برای نمومه های جامد این است که مقدار مشخصی از نمونه در صفحه نازکی از پتاسیم بروماید (KBr) تحت فشار گنجانده شود و یا با مقدار بسیار کمی از یک مایع غیرفرار مخلوط شده تا به صورت خمیر در آید (که به آن mull گویند) و سپس بین صفحات نمکی قرار بگیرد.

• بیشتر برای شناسایی ترکیبات آلی به کار می رود و تنها آموزش طیف سنجی مادون قرمز گونه های آموزش طیف سنجی مادون قرمز ویژه ای مانند کربنات ها، نیترات ها و سیلیکات ها قابل آنالیز با روش طیف بینی IR هستند.
• آنالیز کمی مستلزم تهیه استاندارد است که معمولا تهیه آنها آسان نیست.روههایعاملیمختلفموجوددرترکیباتمولکولیرا شنا ساییکرده
  وــاختارسـاحتمالیترکیب را حدس زد)١(.ــنجی مادون قرمزطیف سـ
  بر ا ساسا صلجذب تابش و برر سی جهشهایارتعا شیمولکولهاو
  یونهایچنداتمیاستوار است.اینروش ارزشمند،برایتعیینساختار
  واندازهگیرینمونههایــیمیایشـیبه کارمیرود.FTIRــتر برایبیشـ
  شنا سایی ترکیبات آلی به کارمیرود،زیراترکیبات آلیًمعمولاپیچیده
  هســـتندوتعدادزیادیپیکهایحداکثروحداقلدارندکهمیتوانبا
  مقایسهآنهااطلاعات زیادی بهدست آورد)٢(.
  برای ثبت یک طیف از این د ستگاه ابتدا یک طیف پس زمینه ثبت
  میشود که شاملجذب مولکولهای موجود در هوا ا ست. سپس نمونه
  در جایگاه مخصوص قرار گرفته و طیف دیگری ثبتمیشود. این طیف
  شامل جذب هم مولکولهای نمونه و هم مولکولهای اتم سفر ا ست. با
  تقسـیمطیفنمونه بهطیفپسزمینهتمامجذبموجوددرپس زمینه
  حذفمیشود بهطوریکه آموزش طیف سنجی مادون قرمز پیکهایجذبدرطیفنهاییًصرفامربوط
  بهنمونهاست.هنگامیکهیکنمونهبخشیازاشعههایمادونقرمز را
  جذبمیکند،شدتتابشمنتقل شدهومنعکس شدهکاهشمییابد.
  صرفنظرازمنطقهطیفیکه روی آن کارمیکنیم،طیفرامیت
• شیشه تابش IR را جذب می کند و برای سل یا بستر (substrate) نمونه مناسب نیست.
• آب نیز به شدت تابش IR را جذب می کند و برای نمونه های حاوی آب مزاحمت ایجاد می کند.
• فلزات تابش IR را منعکس می کنند و نمی توانند با این روش آنالیز شوند.
• مکمل روش طیف بینی رامان است.

فوتو رسانا ها از بلورهای نیمه رسانا مانند سرب، سولفید و ژرمانیم ساخته می شوند. جذب تابش به وسیله این مواد منجر به تحریک الکترون های نارسانا به یک حالت تحریک شده رسانا می شود که سبب افزایش در رسانش یا کاهش در مقاومت حاصل می تواند به آسانی اندازه گیری شود. این تغییر مقاومت به تعداد فوتون هایی که به سطح نیمه رسانا می رسند مرتبط است. حداکثر طول موجی که توسط یک فوتو رسانا می تواند آشکار شود در حدود ۵ میکرون است. برای افزایش حساسیت آشکارساز آشکارساز باید در نیتروژن مایع (دمای ۷۷ درجه کلوین) سرد شود.

طیف‌ سنجی در تعریف ساده آن عبارت است از ثبت و سنجش نور و در معنای تخصصی آن به مجموعه ای از روش‌ها و فرآیندهایی گفته می‌شود که در آن برهمکنش نور با ماده مورد مطالعه قرار بگیرند.

دوره طیف سنجی مادون قرمز به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد.

آموزش طیف سنجی مادون قرمز آموزش طیف سنجی مادون قرمز

امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن این دوره، بتوانند بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.

دانلود فیلم آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

دانلود ویدیو آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

آموزش طیف سنجی مادون قرمز

دانلود ویدئو آموزشی طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز

آموزش طیف سنجی مادون قرمز

دانلود دوره طیف سنجی مادون قرمز پزشک آموز آموزش طیف سنجی مادون قرمز

مانند بسیاری از طیف سنج ها، روش انتخاب طول موج یا توسط صافی ها (Filters) و یا تکفام آموزش طیف سنجی مادون قرمز ساز ها (مونوکروماتورها) صورت می گیرد. هر کدام از این دو شرایط و اصول آموزش طیف سنجی مادون قرمز خاص خود را دارند و با توجه به شرایط مورد نیاز برای روش طیف سنجی مورد استفاده قرار می گیرند.

به طور کلی صافی ها بخشی از طول موج های حاصل از منبع را عبور داده و برخی دیگر را حذف می کنند. در حالی که تک فام ساز ها با استفاده از عناصری مانند آینه، عدسی، منشور یا توری و دو شکاف برای ورود و خروج نور قابلیت پویش (Scan) طول موج ها و در برخی موارد با تغییر موقعیت یا زاویه یکی از اجزا نوری را به فراهم می آورند. تکفام ساز ها بر مبنای شکست نور، تداخل امواج یا پاشندگی (Dispersion) نور عمل کرده و دارای قدرت تفکیک مناسبی هستند و بیشتر دستگاه های طیف سنجی امروزی نیز بر اساس تک فام ساز ها به بازار ارائه می شوند چون اندازه گیری هم زمان و سرعت بیشتری را برای آنالیز مواد فراهم می کنند.

دستگاه های تک پرتوی که ثبت نقطه به نقطه طیف عبوری را فراهم می کردند جزو اولین دستگاه های تجاری طیف بینی IR بودند. اما خیلی زود دستگاه های  دو پرتویی با تک فام سازها کاربرد گسترده ای یافتند. معمولا در این دستگاه ها از یک مونوکروماتور با گریتینگ موتوردار استفاده می شود تا محدوده فرکانسی مورد نظر را اسکن کند. در این نوع دستگاه آموزش طیف سنجی مادون قرمز ها درصد عبور (T) برای هر طول موج با مقایسه نور عبور کرده از دو مسیر مختلف، که یکی از آنها به مرجع و دیگری هم نمونه می تابد، محاسبه می گردد. از این جهت نور منبع بوسیله یک سری آینه ها به دو باریکه مختلف تقسیم شده و یکی از آنها از محفظه نمونه و دیگری هم از محفظه مربوط به مرجع عبور داده می شوند و در نهایت پس از عبور از آموزش طیف سنجی مادون قرمز تک فام ساز به آشکارسازمی رسند. در نتیجه در این نوع دستگاه ها، هر بار که نور به نمونه تابیده می شود، فقط می توان عبور مربوط به یک طول موج را محاسبه نمود و به دست آوردن طیف آموزش طیف سنجی مادون قرمز یک نمونه مستلزم وقت و انرژی بسیار زیادی می باشد.

آنالیز کیفی طیف بینی زیر قرمز (IR)

عمده ترین کاربرد های روش طیف بینی زیر قرمز شامل آنالیز کیفی جهت تشخیص گروه های عاملی و تعیین ساختار گونه های آلی می باشد. طیف IR به طور فاحشی با طیف UV/Vis فرق دارد. پرتو IR انرژی کافی برای انتقالات الکترونی که در UV دیده می شود، را ندارد و به انتقالات ترازهای ارتعاشی و چرخشی محدود می شود.

طیف IR شامل چندین پیک مشخص است که برای ترکیبات مختلف کاملا متفاوت خواهد بود. به همین علت طیف بینی IR ابزار ایده آلی برای شناسایی ترکیبات آلی به آموزش طیف سنجی مادون قرمز شمار می رود.

برای جذب پرتو IR توسط یک مولکول، ارتعاشات و چرخش های مولکول باید سبب تغییر در گشتاور دوقطبی (dipole moment) مولکول شود. اگر فرکانس پرتو تابشی با فرکانس ارتعاشی مولکول تطابق داشته باشد، پرتو نوری جذب شده و سبب تغییر در دامنه ارتعاش مولکولی خواهد شد. در واقع اگر فرکانس تابش با یک فرکانس ارتعاشی طبیعی مولکول دقیقاً جور باشد، یک انتقال خالص انرژی انجام می گیرد.

طیف‌ سنجی در تعریف ساده آن عبارت است از ثبت و سنجش نور و در معنای تخصصی آن به مجموعه ای از روش‌ها و فرآیندهایی گفته می‌شود که در آن برهمکنش نور با ماده مورد مطالعه قرار بگیرند.

دوره طیف سنجی مادون قرمز به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد. امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن این دوره، بتوانند بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.

هر مولکول n اتمی ۳n درجه آزادی دارد که شش درجه آزادی مربوط به چرخش و انتقال مولکول هستند و بنابراین یک مولکول غیر خطی ۳n-6 درجه آزادی ارتعاشی دارد. مدهای ارتعاشی انواع متفاوتی دارند مانند: کششی (stretching) خمشی (bending) قیچی وار (scissoring) نوسانی (rocking) و پیچشی (twisting). ارتعاشات کششی شامل یک تغییر پیوسته در فاصله بین اتم ها در طول محور پیوند بین دو اتم است. ارتعاشات خمشی با تغییری در زاویه بین دو پیوند مشخص می شود.

در عمل هم طیف IR به صورت سیگنال های جذبی از ۳n-6 مد ارتعاشی جداگانه برای یک مولکول مشخص نمی شود، بلکه براثر برهم کنش های افزایشی و کاهشی که منجربه ترکیب ارتعاشات اصلی و فرعی می شود، افزایش یابد. و یا ممکن است به علت تقارن مولکولی، قوانین انتخاب طیف سنجی و محدودیت طیف سنج تعداد خطوط جذبی کاهش یابد. یکی از قوانین انتخاب طیف سنجی تاثیرگذار در جذب IR، تغییر گشتاور دوقطبی مولکول با جذب انرژی ارتعاشی ست. بنابراین با توجه به برهم کنش های افزایشی و قوانین انتخاب در طیف سنجی، طیف دیده شده در جذب IR به صورت باند دیده می شود.

طیف IR در ناحیه i600-1450 cm^-1بیشترین پیچیدگی را دارد. این ناحیه مربوط به ارتعاشات کششی و خمشی مولکول است. از آن جایی آموزش طیف سنجی مادون قرمز که هر مولکول الگوی آموزش طیف سنجی مادون قرمز منحصر به فردی در ارتعاشات کششی و خمشی دارد، این ناحیه به ناحیه اثر انگشت (Finger print) معروف است. این ناحیه برای شناسایی ترکیباتی که گروه عاملی یکسان دارند مفید است. به عنوان مثال تمام الکل ها یک پیک پهن و بزرگی در ۳۰۰۰cm^-1 دارند اما هر الکلی با تعداد و موقعیت متفاوتی پیک در ناحیه اثر انگشت ظاهر می شود. باندهای جذبی در ناحیه i1450-4000 cm^-1 مربوط به ارتعاشات کششی واحدهای دو اتمی ست و به همین علت این ناحیه را فرکانس گروهی (group frequency) می نامند. با توجه به ناحیه فرکانسی هر گروه و طیف IR نمونه، می توان به وجود گروه های عاملی در ساختار مولکولی پی برد. به عنوان مثال هر کدام از گروه های عاملی الکان، الکن، الکل آمین، الدئید، و …. در محدوده عدد موجی ویژه ای ظاهر می شوند. این محدوده ها معمولا به صورت جدول در کتاب های تخصصی و یا به صورت کتابخانه همراه نرم افزار طیف سنج های IR در دسترس هستند. جدول ۲  گستره فرکانس و شدت را برای تعدادی از گروه های عاملی متداول نشان می دهد.آموزش طیف سنجی مادون قرمز

این دوره برای چه کسانی مفید است: