دستیابی به تمامیت رشد و تکامل ،از اجزاء اولیه حقوق کودک به شمار می رود .دوران کودکی خصوصاً ۳ سال اول زندگی ، دوران بسیار مهم و غیرقابل برگشتی در روند رشد و تکامل کودک است و فراهم نمودن تغذیه مطلوب برای تمامیت رشد و تکامل کودکان کافی نیست . تغذیه مطلوب به آنها فرصت تکامل را می دهدبه طوری که ۶۰% تغذیه استفاده شده در سال اول زندگی توسط مغز مصرف می شود این میزان در سه سالگی به ۳۰% کاهش می یابد،اما دستیابی به تمامیت رشد و تکامل در کودکان مستلزم وجود محیط مناسب و پرمحبت توام با امنیت روانی ، توجه ومراقبت خانواده ای دلسوز ، خانه ای تمیز و محیطی عاری از خطر ، تشویق و امکان بازی کردن و یادگیری ، محافظت از بیماری و حوادث و بهره مند بودن از مراقبت های پزشکی در صورت ابتلا به بیماری نیز می باشد که اهمیت آنها خصوصاً در سالهای اولیه عمر غیرقابل انکار است . پرورش صحیح کودکان در ۳ سال اول عمر تأثیر اساسی بر رفتار ،ضریب هوشی قابلیت ها و قدرت سازگاری آنها در سراسر زندگی آینده شان دارد .کودکی که به خوبی تغذیه شده باشد ،پر از انرژی است و نسبت به محیط اطراف خود کنجکاو است و می خواهد یاد بگیرد و از بازی کردن لذت می برد .
دوره آموزش تکامل در کودکان به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد. امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن این دوره، بتوانند بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.
رایگان
دستیابی به تمامیت رشد و تکامل ،از اجزاء اولیه حقوق کودک به شمار می رود .دوران کودکی خصوصاً ۳ سال اول زندگی ، دوران بسیار مهم و غیرقابل برگشتی در روند رشد و تکامل کودک است و فراهم نمودن تغذیه مطلوب برای تمامیت رشد و تکامل کودکان کافی نیست . تغذیه مطلوب به آنها فرصت تکامل را می دهدبه طوری که ۶۰% تغذیه استفاده شده در سال اول زندگی توسط مغز مصرف می شود این میزان در سه سالگی به ۳۰% کاهش می یابد،اما دستیابی به تمامیت رشد و تکامل در کودکان مستلزم وجود محیط مناسب و پرمحبت توام با امنیت روانی ، توجه ومراقبت خانواده ای دلسوز ، خانه ای تمیز و محیطی عاری از خطر ، تشویق و امکان بازی کردن و یادگیری ، محافظت از بیماری و حوادث و بهره مند بودن از مراقبت های پزشکی در صورت ابتلا به بیماری نیز می باشد که اهمیت آنها خصوصاً در سالهای اولیه عمر غیرقابل انکار است . پرورش صحیح کودکان در ۳ سال اول عمر تأثیر اساسی بر رفتار ،ضریب هوشی قابلیت ها و قدرت سازگاری آنها در سراسر زندگی آینده شان دارد .کودکی که به خوبی تغذیه شده باشد ،پر از انرژی است و نسبت به محیط اطراف خود کنجکاو است و می خواهد یاد بگیرد و از بازی کردن لذت می برد .
دوره آموزش تکامل در کودکان به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد. امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن این دوره، بتوانند بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.
برای مشاهده فیلم های بیشتر به صفحه فیلم های آموزشی پزشک آموز سر بزنید.
با آگاهی از رشد و تکامل طبیعی کودک می توان انحرافات آشکار از الگوهای طبیعی را بازشناخت و از این راه به وجود اختلال در کودک پی برد و از آن پیشگیری کرده یا آنرا درمان نمود. هر چند فرآیند رشد و تکامل را نمی توان به طور کامل و جداگانه تعریف کرد اما عموماً رشد به تمامی تغییر و تحولاتی که از بدو تشکیل سلول تخم تا لحظه مرگ در آدمی رخ می دهد، اطلاق می گردد.
در این فرایند تغییرات کمی ( تغییر در اندازه و ظاهر بدن ) را نمو ( Growth ) و تغییرات کیفی را تکامل ( Development ) می گویند ( گاهی در برخی از متون نیز به جای واژه ی تکامل از تحول استفاده شده است ).
در اینجا باید به این مورد نیز اشاره کرد که دو کلمه رشد و پرورش که ممکن است با هم یا به جای همدیگر استفاده شوند با وجود اینکه کاملاً با یکدیگر مرتبطند، معانی و کاربردهای متفاوتی دارند و نباید این دو را با هم اشتباه گرفت. واژه ی پرورش بیان تغییراتی است که بر اثر آموزش و تأثیرات محیطی در انسان ایجاد می شود. به عبارت دیگر پرورش تغییر در جنبه های روانی و رفتاری فرد است. روشن است که انسان باید از رشد طبیعی لازم برخوردار باشد تا آموزش و پرورش در جهت دگرگون کردن و تکامل وی مؤثر باشد.
تعریف رشد جسمی :
بزرگتر شدن جثه و اندازه های بدن را رشد می گویند . میزان رشد و افزایش وزن بدن نشان دهنده نحوه تغذیه کودک است .
تعریف تکامل :
افزایش توانایی و کسب مهارت های لازم مانند گردن گرفتن ، نشستن ، راه رفتن و صحبت کردن و … را تکامل گویند .
فرایندهای اصلی رشد
با توجه به تعاریف و توضیحات ذکر شده می توان سه فرایند اصلی برای رشد درنظر گرفت که شامل:
۱- بزرگ شدن ( رشد جسمی ) : که معادل نمو می باشد.
۲- پختگی ( رسش ) : که معادل تکامل می باشد.
۳- سازگاری ( یادگیری ) : که معادل آموزش و پرورش می باشد.
اهداف مطالعات رشدی
۱- شناخت فرایند طبیعی رشد انسان؛
۲- شناخت مراحل و جنبه های گوناگون رشد؛
۳- کشف مقیاس های مناسب برای هریک از مراحل رشد؛
۴- کشف مقیاس های مناسب برای هر سن؛
۵- شناسایی کودکان عادی و دارای تأخیر با اختلال در فرایند رشد و تکامل؛
۶- کمک به مربی و درمانگر در امر آموزش و درمان.
ماهیت و اصول رشد و تکامل
از زمانی که نطفه ی انسان منعقد می شود تا هنگام مرگ، فرد پیوسته در حال تغییر است و این جریان تکامل ( تحول ) هیچگاه متوقف نمی شود. انسان همیشه متوجه این تغییرات نیست؛ البته با وجود این پیوستگی سرعت این تغییرات در فرد متفاوت است. در نخستین سالهای زندگی که این تغییرات سریع رخ می دهند، اغلب توجه افراد به این تغییرات جلب شده و ناگزیر هستند که با آن سازگار گردند ( البته ممکن است آنرا با آغوش باز بپذیرد زیرا این تغییرات نوید بلوغ و تکامل را می دهند ).
این نکته را باید در نظر گرفت که منظور از رشد تنها بزرگ شدن نیست زیرا در دوره ی سالمندی تغییرات بدنی و روانی نشانه ای از سیر فرد به سوی پیری و تحلیل تعدادی از دستگاه ها می باشد که بر خلاف دوران کودکی است، اما با توجه به تعریف رشد چون شامل تغییر و تحولات در طی زندگی فرد می گردد، باز هم بخشی از فرایند رشد را دربر میگیرد. به عبارت دیگر این تغییرات می تواند به سه صورت پیشرونده، پسرونده و دوباره سازماندهی دیده شود.
ماهیت و ویژگی های رشد انسان
رشد و تکامل انسان دارای ویژگی هایی است که در چگونگی روند رشد بسیار مؤثر هستند. این ویژگی ها عبارتند از:
۱- رشد و تکامل مستلزم تغییر است : همانگونه که از تعریف رشد برمی آید رشد فقط به معنی بزرگ شدن نیست بلکه دربرگیرنده ی تمام تغییرات در طول عمر فرد، از ابتدای لقاح تا مرگ، است. بنابراین مهمترین ویژگی رشد بروز تغییر است که در این فرآیند رخ می دهد.
۲- رشد از الگوی معینی پیروی کرده و قابل پیشبینی است : رشد جانداران اعم از انسان و حیوان در قالبی حاصل می شود که مختص به آن گونه است و میزان تکامل افراد آن نوع به یکدیگر شبیه است. در مورد انسان باید گفت که تکامل به صورت اتفاقی و غیرمنظم انجام نمی گیرد بلکه به شکلی مرتب و مستمر حاصل می گردد. هر مرحله ای از تکامل نتیجه و محصول مرحله ی قبلی و شرط ضروری مرحله ی بعدی است. مثلاً کودک ابتدا چهاردست و پا راه رفته، سپس ایستاده و به مرور قدم برمی دارد.
حال با توجه به پیروی رشد از الگوهای معین و درنظر گرفتن این نکته که میزان تکامل هر فرد در طول عمر تقریباً ثابت است می توان حدود تقریبی تکامل وی را در اوایل عمر و هنگام بلوغ پیشبینی کرد. چنانچه با آموزش تکامل در کودکان اشعه ایکس استخوان های مچ دست کودک را مورد بررسی قرار دهیم معلوم می شود قد نهایی فرد حدودا چقدر آموزش تکامل در کودکان بود. یا از طرق مختلف میزان بهره ی هوشی فرد را محاسبه می کنند تا به صورت تقریبی بتوان آینده آموزش تکامل در کودکان ، اجتماعی و … کودک را پیشبینی کرد.
۳- رشد جریانی مداوم و پیوسته دارد : چنانچه ما یکی از جنبه آموزش تکامل در کودکان رشد، مثلاً افزایش وزن را به طور سطحی مورد آموزش تکامل در کودکان قرار دهیم، ممکن است اینطور به نظر برسد که رشد فرد گاهی متوقف شده و سپس دوباره آغاز می شود، ولی این موضوع به هیچ وجه صحیح نیست. رشد از هنگام انعقاد نطفه تا وصول بلوغ و کمال، پیوسته ادامه داشته که گاهی سرعت مراحل مختلف آن کم یا زیاد می شود.آموزش تکامل در کودکان
۴- تفاوت های فردی در فرآیند رشد نقش داشته و کمابیش ثابت می مانند : معمولاً تصور می شود کودکی که رشدش به حد موردنظر نرسیده است، پس از چندی جبران نقص گذشته را خواهد کرد. این آموزش تکامل در کودکان از نظر علمی صحیح نیست بلکه برعکس دلایل متعددی وجود دارد که میزان رشد تقریباً ثابت می ماند. نوزادانی که در ابتدا به سرعت رشد کرده اند در مراحل بعدی نیز، اگر شرایط مهیا باشد، از سرعت رشد خوبی برخوردار خواهند بود و نوزادانی که از رشد کندی برخوردار بوده اند، بعداً نیز به کندی رشد می کنند. بنابراین می توان اینگونه اظهار نظر کرد که با وجود اینکه الگوی رشد معین و قابل پیشبینی است اما این الگو در هر شخص منحصر به فرد بوده و تفاوتهای فردی نیز مستقیماً بر آن تأثیر می گذارد.
۵- رشد و تکامل قسمتهای مختلف بدن به میزان متفاوتی رخ می دهد: تمام قسمتهای بدن به یک مقدار رشد نمی کنند و به همین صورت کلیه جنبه های روانی و ذهنی نیز به یک اندازه تحقق نمی یابند. جنبه های مختلف جسمانی و روانی، هر یک به مقدار مخصوص به خود رشد کرده و در زمان های مختلف به مرحله ی کمال می رسند.
۶- رشد و تکامل دارای مراحلی است که هر مرحله دارای مشخصات مربوط به خود است : تقسیم بندی های مختلفی برای مراحل رشد در نظر گرفته شده است، اما عموماً رشد به سه مرحله اصلی : رشد کودک، رشد نوجوانی و رشد بزرگسالی تقسیم می شود، که البته آموزش تکامل در کودکان اول و سوم خود به دوره های کوتاه تری به این شرح تقسیم می شوند:
الف) رشد کودک : این مرحله شامل دوره های پیش از تولد ( لقاح تا تولد ) ، شیرخواری ( ۲ سال اول زندگی ) ، کودکی اولیه ( ۳-۵ سالگی ) و کودکی میانه ( ۶-۱۱ سالگی ) می باشد.
ب) رشد نوجوانی : که مرحله گذار از کودکی به بزرگسالی است و سنین ۱۲-۱۹ سالگی را شامل می شود.
ج) رشد بزرگسال : این مرحله نیز به سه دوره بزرگسالی اولیه یا جوانی ( دهه ی ۲۰ و ۳۰ زندگی ) ، بزرگسالی میانی یا میانسالی ( دهه ی ۴۰ و ۵۰ زندگی ) و بزرگسالی پایانی یا سالمندی ( ۶۰ و در برخی منابع ۶۵ سال به بالا ) تقسیم می شود. این دوره ها هریک دارای ویژگی های رشدی خاص خود می باشند .
۷- هر فرد عادی معمولاً تمام مراحل رشد و تکامل را طی می کند : اگرچه مدتی برای تکمیل هر یک از مراحل رشد لازم است اما بجز در موارد استثنایی هر فرد تمام مراحل رشدی را به پایان می رساند. برای مثال رشد جسمی هر فرد تقریباً در سن ۲۱ سالگی کامل می شود.
۸- رشد و تکامل دارای جنبه های مختلفی است که عموماً به همدیگر وابسته هستند : درست است که رشد و تکامل یک فرایند مستمر است اما این فرایند در بخش های مختلف و جنبه های گوناگون وجود انسان رخ می دهد. این جنبه ها در نظر اول ممکن است از هم مستقل به نظر برسند اما در واقع به هم پیوسته بوده و اختلال در رشد و تکامل یک جنبه می تواند بر رشد و تکامل سایر جنبه ها تأثیرگذار باشد. این جنبه ها شامل رشد و تکامل جسمی، حرکتی، احساس و ادراک، ذهنی و شناختی، گفتار و زبان، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی می باشند.
انواع تغییرات در فرایند رشد
رشد و تکامل از طریق تغییراتی به وجود می آید که این تغییرات همه از یک نوع نیستند و نیز این تغییرات جریان رشد را به یک اندازه تحت تأثیر قرار نمی دهند. انواع این تغییرات شامل:
۱- تغییر در اندازه و مقدار : این تغییرات به خصوص در رشد جسمی دیده می شود. هر سال که از عمر کودک می گذرد، بر وزن و قد او افزوده می شود، مگر اینکه عوامل آموزش تکامل در کودکان مانع رشد طبیعی او شوند. همچنین اعضای داخلی بدن از جمله قلب، کلیه ها و … نیز سال به سال بزرگتر می شوند تا بدینوسیله برآوردن احتیاجات و نیازمندی های روزافزون کودک میسر گردد.
۲- تغییر در نسبت : بر خلاف آنچه قبلاً تصور می شد، بدن کودک کپی شخص بالغ آموزش تکامل در کودکان بلکه بدن وی از نظر تناسب با یک شخص بالغ کاملاً متفاوت است. این تفاوت به خصوص هنگامی که بدن کودک را به اندازه یک فرد بالغ بزرگ کنیم به چشم می خورد. این اختلاف تا زمان بلوغ باقی می ماند و در این سنین است که بدن وی متناسب با یک فرد بزرگسال می گردد.
۳- ناپدید شدن خصایص قبلی یا بعضی از قسمت های بدن : مهمترین قسمتی که در حین رشد کودک کمکم ناپدید می شود غده ی تیموس است. از موارد دیگر می توان به از بین رفتن آموزش تکامل در کودکان های اولیه و برخی از رفتارهای خاص دوران نوزادی و کودکی مانند اکتشاف یا پرگویی های بی جا اشاره کرد.
۴- کسب خصایص و مشخصات جدید: در مقابل محو شدن برخی از رفتارها و بخش های بدن، فرد مشخصات بدنی و روانی تازه ای کسب می کند که در فرایند رشد و تکامل به آنها نیاز دارد. از آن جمله میت وان رویش دندان های دائمی، کسب خصوصیات جنسی و ایجاد حس کنجکاوی نسبت به عقاید مذهبی را نام برد.
انواع الگوهای رشدی
با توجه با موارد ذکر شده فرایند رشد از یک سری آموزش تکامل در کودکان مشخص پیروی می کند. این الگوها که به طور مشخص تر در رشد حرکتی دیده می شوند عبارتند از:
۱- الگوی عام به خاص : در جریان رشد، اعم از جسمی و روانی، عکس آموزش تکامل در کودکان های کودک ابتدا جنبه ی عمومی دارد و بعد وضعیت اختصاصی به خود می گیرد. به عنوان مثال در مورد رشد حرکات، کودک ابتدا حرکات کلی بدن را از خود نشان می دهد که با گذشت زمان این حرکات به سمت موارد اختصاصی تر و ظریف تر پیش می روند.
۲- الگوی سری دمی : بر طبق این الگو رشد حرکتی از سمت سر به سمت پاها گسترش می یابد. با نگاهی دقیق تر به مراحل رشد حرکات می توان فهمید که کودک ابتدا کنترل سر و گردن را به دست آورده، سپس کنترل تنه و توانایی نشستن و در مراحل بعدی توانایی ایستادن و راه رفتن را به دست می آورد.
۳- الگوی مرکزی محیطی : آموزش تکامل در کودکان در فرایند رشد، میزان رشد کنترل عضلات را در کودک بررسی کنیم به این نکته پی خواهیم برد که ابتدا عضلات بزرگتر که مسئول حرکات درشت تر هستند و در آموزش تکامل در کودکان های آموزش تکامل در کودکان تر و محوری تر بدن ( مانند سر و گردن، تنه، لگن، شانه ها و … ) قرار دارند رشد کرده و تحت کنترل قرار می گیرند. با گذشت زمان این کنترل به عضلات کوچکتر و محیطیتر گسترش می یابد که این امر انجام حرکات ظریف تر را به دنبال دارد.
اصول رشد و تکامل
۱- اگر چه رشد و تکامل ، دو مقوله جداگانه هستند، پا به پای هم و دست در دست هم به پیش می روند .
۲- رشد و تکامل در هر فردی Specific است .
۳- رشد و تکامل از سر به طرف پا ( سفالوکودال ) و از مرکز به محیط است .
۴- رشد و تکامل دارای دوره های جهش و کندی و بحرانی است . در دوران جنینی خیلی سریع استو تا ۵ سالگی پیشمی رود و سپس ثابت می شود دوباره در
دوران بلوغ ، آهنگ رشد افزایش می آموزش تکامل در کودکان و پس از آن تقریباً ثابت می شود .
۵- رشد و تکامل ، عملی آموزش تکامل در کودکان و تدریجی است .
۶- رشد و تکامل ، یک تغییر پیشرفتی است . به عبارت دیگر روند رشد و تکامل همیشه صعودی و برگشت ناپذیر است .
۷- رشد بدنی در روزهای اول زندگی ، بسیار سریعتر از رشد عقلی است .
۸- جنبه های مختلف رشد بدنی ، عقلی ، عاطفی و اجتماعی به یکدیگر است .
عوامل مؤثر بر رشد و تکامل
میزان و وضع رشد و تکامل ممکن است به سبب عواملی که در داخل یا خارج از بدن انسان قرار دارد تغییر کند. رشد و تکامل از یک طرف به عوامل وراثتی و از طرف دیگر به عوامل محیطی وابسته است. رشد تنها محصول یکی از این عوامل نبوده بلکه هردو به سهم خود در رشد مؤثر آموزش تکامل در کودکان که البته میزان سهم هر یک مشخص نیست:
وراثت : اغلب آموزش تکامل در کودکان جسمی و روانی از آموزش تکامل در کودکان کروموزوم ها و به وسیله ژنها از والدین به فرزندان منتقل می شوند. انتقال این صفات جنبه ی ارثی و ژنتیکی دارند. آموزش تکامل در کودکان ژنتیکی که می توانند بر رشد و تکامل تأثیر آموزش تکامل در کودکان عبارتند از:
۱- میراث تکاملی انسان ( انتقال آموزش تکامل در کودکان های آموزش تکامل در کودکان نسل بشر در طول دوره ی تکامل )
۲- وراثت ژنتیکی فردی ( انتقال ویژگی های خاص فردی در هر نسل از والدین به فرزندان )
محیط : قبل از قرن ۱۸ اهمیت محیط در رشد و تکامل چندان مورد توجه نبود، اما در قرن ۱۹ کم کم دانشمندان به بررسی تأثیر محیط بر رشد و تکامل پرداختند به صورتی که امروزه مشخص شده است، بیشتر صفات ارثی تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می گیرند. در بحث محیط می توان به طور کلی به محیط داخلی و خارجی به شرح زیر اشاره کرد:
۱- محیط داخلی که خود شامل محیط داخل سلولی و محیط میان سلولی می گردد.
۲- محیط خارجی که پیرامون موجود زنده را احاطه کرده است و شامل:
الف) محیط قبل از تولد : سن مادر، تغذیه و بهداشت مادر، داروها و مواد سمی، تشعشعات مضر و … –
ب) محیط حین تولد : تنگی یا عفونت در کانال زایمان، زایمان طولانی، ضربه های حین زایمان و … –
ج) محیط بعد از تولد : محیط خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … –
به طور کل عوامل اثر گذار بر رشد و تکامل را می توان به دو گروه ثابت ( فاکتورهای غیر قابل تغییر مانند ژنتیک، سن و جنس ) و متغیر ( فاکتورهایی مانند تغذیه، عوامل اقتصادی و فرهنگی که قابلیت دستکاری محیطی دارند ) تقسیم کرد. در واقع هدف از بررسی این عوامل شناسایی و تأثیرگذاری بر روی آنها در جهت کاهش اختلالات مربوط به رشد و تکامل می باشد.
رسش یا پختگی
در روان شناسی به رفتارهایی که وابسته به آمادگی زیستی است «رَسِش یا پختگی » گویند. رسش یا پختگی به معنای آمادگی زیستی است که خود دارای برنامه رشد طبیعی و منظم یاست.
براساس فرایند رسش، آموزش تکامل در کودکان ، از دوره جنینی تا مرگ، برخی آموزش تکامل در کودکان را در جنب ههای مختلف رشد نشان خواهد داد. مثلاً از لحاظ رشد جسمانی به طور میانگین، کودک در ۱۵ ماهگی بدون کمک می تواند راه برود یا به طور آموزش تکامل در کودکان ، نوجوان در ۱۱ تا ۱۴ سالگی به بلوغ می رسد. از آنجا که وراثت نقش تعیین کنند های در رسش یا آمادگی زیستی افراد برای تغییرات دارد، در بسیاری از موارد با توجه به بررسی خصوصیات افراد فامیل نزدیک و دور می توان احتمال وقوع برخی از ویژگی های رفتاری و شناختی را در دامنه های سنی خاص پیش بینی کرد.
| نوع فایل | ویدئو |
|---|
رایگان
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شرکت محتوا پرداز سیما گستر می‌باشد که به زودی به یکی از شرکت های دانش بنیان در حوزه علوم پزشکی تبدیل خواهد شد.
[/accordion-item][/accordion]
[/accordion-item][/accordion]
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.