آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم

آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم دکتر مهشید احمدی

معرفی برنامه نظام مراقبت مرگ کودکان ۱تا ۵۹ ماهه

ترسیم دقیق چهره مرگ و میر کودکان در جامعه، به منظور شناسایی علل بروز و یا عوامل قابل اجتناب در هر مرگ و طراحی مداخله به منظور حل مشکلات و جلوگیری از وقوع مرگ های مشابه، از جمله مهم ترین راهکارها برای ارتقای سلامت کودکان است. شاخص مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال از مهمترین شاخص هایی است که نشان دهنده توسعه کشورهاست. علت انتخاب این شاخص به عنوان نمایه توسعه، تأثیر عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی در کاهش یا افزایش آن است. ترسیم دقیق چهره مرگ و میر کودکان در جامعه، به منظور شناسایی علل بروز و یا عوامل قابل اجتناب در هر مرگ و طراحی مداخله به منظور حل مشکلات و جلوگیری از وقوع مرگ های مشابه، از جمله مهم ترین راهکارها برای ارتقای سلامت کودکان است.  مرگ کودکان از مجموعه عوامل وابسته به هم تشکیل شده است که مداخله در هر مرحله می تواند از بروز مرگهای بعدی جلوگیری کند از این رو اداره سلامت کودکان اقدام به طراحی نظام کشوری مراقبت مرگ کودکان ۱ تا ۵۹ ماهه نمود و به منظور شناخت عوامل موثر در مرگ و میر کودکان و طراحی مداخله مناسب ، برای تمامی موارد مرگهای گزارش شده، پرسشنامه بررسی مرگ تکمیل و در کمیته های کاهش مرگ و میر کودکان در بیمارستان، شهرستان و دانشگاه بررسی می شود تا با توجه به علت فوت، راهکارهای مناسب برای پیشگیری از موارد مشابه ارائه گردد.

معرفی برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر و بیمارستان های دوستدارکودک

تغذیه با شیر مادر در پیشگیری از ابتلا ء به بیماری  و مــرگ و میر کودکان، ارتقاء سطح سلامت و تامین رشد و تکامل مطلوب آنان ،نقش منحصر به فردی را ایفا میکند . شیرمادر بعنوان ماده غذایی بی نظیر و بدون جانشین ،حاوی تمام مواد مغذی و انرژی مورد نیاز کودک برای رشد و تکامل مطلــــوب است  و دارای

برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر در قالب دو عنوان ترویج تغذیه با شیر مادر و بیمارستان های دوستدار کودک طراحی شده است. از آنجا که عمده زایمانها در بیمارستانها صورت می گیرند ،در اجرای استراتژی ترویج تغذیه با شیر مادر یکی از مهمترین ارکان آن اجرای تمهیداتی در بیمارستانها است که مادران بتوانند شیردهی موفقی را برای شیرخواران خود آغاز نمایند و ادامه دهند . به چنین بیمارستانی ، دوستدار کودک گفته می شود . از مهمترین فعالیتهای بیمارستانهای دوستدار کودک ،اجرای کامل اقدامات دهگانه دوستدار کودک ، انجام دوره ای پایش و ارزیابی مجدد بیمارستانها واتخاذ راهکارهای مناسب واجرای مداخلات موثردر جهت بهبود کمی وکیفی اقدامات دهگانه در بیمارستانها، افزایش تعداد بیمارستانهای دوستدار کودک ،افزایش آگاهی و بهبود  نگرش و عملکرد کارکنان بیمارستان های دوستدار کودک برای مشاوره و حل مشکلات شیردهی در راستای  ایجاد زمینه یک شیردهی موفق برای مادران واهم فعالیتها در خصوص  پیشبرد برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر شامل ارتقا آگاهی پرسنل مراکز خدمات جامع سلامت ،پایگاهها و خانه های بهداشت و ارتقا آگاهی، نگرش و عملکرد جامعه در مورد نقش شیرمادردر ارتقاء سلامت نوزادان و کودکان به منظور افزایش تعداد کودکان بهره مند ازمزایای تغذیه باشیرمادر در سطوح مختلف جامعه است. درهمین راستا اطلاع رسانی گروهی، تهیه و توزیع پمفلت و جزوات آموزشی، انجام هماهنگی با مراکز آموزشی و سایر ادارات و ارگانها از جمله سیاستهای متخذه در مسیر تحقق اهداف برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر است . 

اهداف برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر و بیمارستان های دوستدارکودک 

هدف کلی :

ارتقاء بهبود کمی و کیفی  تداوم تغذیه با شیرمادر بصورت انحصاری تا پایان ۶ ماهگی و تداوم آن همراه با شروع به موقع غذاهای کمکی مناسب  تا پایان ۲ سالگی

·         اهداف اختصاصی:

·         تغذیه انحصاری با شیرمادر در ۶ ماه اول عمر

·         شروع غذاهای کمکی به موقع، کافی، سالم و مناسب

·         تداوم تغذیه با شیرمادر برای مدت ۲ سال و بیشتر

·         حمایت از مادران باردار وشیرده

معرفی برنامه نوزادان

آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم

مطابق با منشور بانکوک سازمان سلامت جهانی (در سال ۲۰۰۵) ارتقای سلامت فرایند توانمندسازی مردم برای افزایش کنترل بر سلامت خود و تعیین‌کننده‌های آن می‌باشد که به موجب آن سلامت آن‌ها بهبود می‌یابد. ارتقای سلامت سیاست عمومی را درگیر کرده‌است که به عوامل تعیین‌کننده آن مانند درآمد، وضعیت مسکن، امنیت غذایی، وضعیت اشتغال و شرایط محیط کاری می‌پردازد. اخیراً از واژه سلامت در همه سیاست‌ها، برای ارجاع به اقداماتی که ارتقای سلامت در همه سیاست‌های عمومی انجام می‌دهد استفاده شده‌است. ارتقای سلامت هم تراز با عدالت در سلامت است و می‌تواند بر روی سازمان‌های غیردولتی اختصاصی جهت عدالت اجتماعی و حقوق بشر متمرکز شود. سواد سلامت را می‌توان در مدارس توسعه داد، در حالی که جنبه‌های از ارتقای سلامت مانند ارتقای تغذیه با شیر مادر می‌تواند به قوانین و مقررات فضاهای عمومی بستگی آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم باشد. ارتقای سلامت بر مراقبت‌های پیشگیری‌کننده سلامتی، به جای الگوهای بالینی (پزشکی) مراقبت‌های درمانی تأکید می‌کند. در میان سازمان‌های سلامت عمومی و دولت‌ها تمایلی وجود دارد در این مورد به ویژه در ملت‌های نئولیبرال مانند کانادا و آمریکا، برای کاهش ارتقای سلامت به آموزش سلامت و بازاریابی اجتماعی با تمرکز بر تغییر عوامل خطر رفتاری.

دوره آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم به مسائل مختلف در این حوزه می‌پردازد. امید است کاربران پزشک آموز پس از گذراندن این دوره، بتوانند بخش اعظمی از نیازهای خود را برآورد نمایند.

این دوره برای چه کسانی مفید است:

برای مشاهده فیلم های بیشتر به صفحه فیلم های آموزشی پزشک آموز سر بزنید.

چشم انداز سلامت نوزادان

 تمامی نوزادان فارغ از جنسیت، نژاد، زبان ومذهب، با هر وضعیت از سلامت و بیماری به هر مرکز ارایه خدمات در هر زمانی از زندگی خود چه پیش از زایمان در زمان جنینی یا حین و پس از زایمان مراجعه نمود، خدمت اثربخش و کارآمدی دریافت کند بگونه ای که پس از طی این دوره زنده و در سلامت کامل باشد و درصورت بروز عارضه، درمان کامل شده، یا مسیر درمان و پیگیری برای وی کاملا” مشخص و فراهم شود

بهداشت محیط عبارتست از کنترل عواملى از محیط زندگى که به گونه اى بر روى سلامت جسمى، روانى و اجتماعى انسان تاثیر مى گذارند.

ارتقاء سلامت و نقش مؤثر کنترل عوامل محیطی در آن از مباحثی بوده که از گذشته دور سیستمهای بهداشتی و درمانی به دنبال آن بوده اند. در این بین استانداردهای محیط سالم و تبیین شرایط زیست محیطی مطلوب جهت ارتقاء سلامت از وظایف و رسالتهای اصلی وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی به شمار می رود. لزوم بررسی و شناخت کامل مخاطرات محیطی و در نظر گرفتن یک تهدیدات سنتی و مدرن هنگامی خود را می نمایاند که بدانیم بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارند و حدود ۳۵۰ میلیون نفر از امکانات بهسازی محیط زندگی برخوردار نمی باشند. مسائلی از این قبیل باعث می شود تا اهمیت نقش بهداشت محیط در کنترل بیماریها و ارتقاء سلامت مشخص گردد.

جهت دستیابی به اهداف بهداشت محیط، شبکه بهداشت و درمان شیراز با ۵۶ مرکز فعال از نظر بهداشت محیط شامل ۲۶مرکز روستایی و ۳۰ مرکز شهری و همچنین ۱۲پرسنل ستادی در مناطق تحت پوشش شبکه بهداشت، مشغول فعالیت می باشد.

آشنایی با اورژانس بهداشت محیط شیراز: نظارت بر مراکز تهیه، توزیع و فروش مواد غذایی و اماکن عمومی با استفاده از پرسنل موجود در حداقل زمان ممکن، از اهداف مهم و اولیه بهداشت محیط می باشدکه با راه اندازی مرکز فوریت های بهداشت محیط از دی ماه سال ۸۱ این امر با جدیت بیشتری دنبال شد

انجام مطالعات لازم در مواردی از قبیل تشکیلات و روشها، آموزش، طبقه بندی مشاغل و تهیه پیشنهادات لازم جهت ارسال به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

تهیه مجموعه هدف، وظایف و پستهای سازمانی وزارتخانه و یا سازمان متبوع و پیشنهاد آن به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور جهت تایید.

تهیه شرح وظایف پستهای سازمانی با همکاری واحدهای ذیربط.

انجام فعالیتهای لازم در جهت پیاده کردن مفاد آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم طبقه بندی مشاغل دولت در مورد مستخدمین وزارتخانه و یا سازمان متبوع با همکاری واحد کارگزینی.

تشریک مساعی با کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در تنظیم آیین نامه ها، بخشنامه ها و دستورالعمل های مورد لزوم در ارتباط با نیازهای وزارتخانه و یا سازمان متبوع.

ایجاد خط مشی با توجه به آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم مشی کلی تعیین شده از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم و هماهنگ نمودن فعالیت واحدهای تابعه با برنامه ها و هدفهای مورد نظر.

رسیدگی به فرمهای پر شده آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم به منظور حصول اطمینان از صحت پاسخ آنها.

تهیه پیش نویس های کارگزینی از قبیل پیش نویس احکام انتقال، ترمیم حقوق، مرخصی، معذوریت، ترفیع، اضافه کار و نظیر آن با اطلاع مقام مافوق و با رعایت قوانین و مقررات مربوط.

رسیدگی به پیشنهادات و تقاضاهای واصله مربوط به استخدام، تبدیل وضع استخدامی، ترفیع، بازنشستگی و تعیین برقراری حقوق بازنشستگی و یا وظیفه.

انجام امور مربوط به تعاون، بیمه و رفاه کارمندان.

برنامه ریزی و تمشیت و سرپرستی امور مختلف کارگزینی.

اجرای خط مشی تعیین شده و اتخاذ تدابیر لازم به منظور حسن انجام هدفهای مورد نظر.

استخدام و معرفی کارمندان واجد شرایط لازم جهت انجام مشاغل مورد نظر.

تهیه ضوابط و دستورالعملهای لازم.

شرکت در کمیسیونها و جلسات مختلف.

پیش بینی احتیاجات پرسنلی سازمان متبوع و اقدام در مورد تامین این احتیاجات.

مطالعه قوانین و مقررات استخدامی و اظهار نظر در مورد نحوه اجرای قوانین و مقررات مورد عمل.

اتخاذ تدابیر لازم به منظور پیشرفت و بهبود امور جاری.

پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر مزمن به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های نظام سلامت در کشور مطرح بوده و مواجهه با آن نیازمند عزم ملی و تلاش همگانی است .
به دلیل افزایش روند مرگ و میر و ناتوانی ناشی از بیماریهای غیرواگیر به خصوص در کشورهای در حال توسعه ، سازمان جهانی بهداشت از دو دهه پیش بیماریهای غیرواگیر را جزو آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم های بهداشتی کشورهای در حال توسعه اعلام کرده است .
بیماریهای غیرواگیر هم اکنون در سراسر جهان ۴۳٪ بار بیماریها را آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم می آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ مسئول ۶۰٪ کل بار بیماریها و عامل ۷۳٪ موارد مرگ مرتبط با این بیماریها باشد .
در کشورهای دارای درآمد کم و متوسط ، ۷۹٪ موارد مرگ و ۸۵٪ بار بیماریها مختص این دسته از بیماریهاست . البته باید توجه داشت که در این ارقام و اطلاعات ، بار ناشی از سوانح و حوادث محاسبه نشده است .
از مهم ترین بیماریهای این گروه می توان به آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم های ناشی از سوانح و حوادث ، بیماریهای قلبی – عروقی ، دیابت ، فشار خون بالا ، سکته های مغزی ، بیماریهای تنفسی ، بیماریهای مفصلی استخوانی مزمن و سرطانها اشاره کرد .
چهار بیماری عمده غیرواگیر ( قلبی – عروقی ، دیابت ، سرطان ، بیماری انسدادی مزمن ریوی ) مستقیماً به سه عامل خطر اصلی قابل پیشگیری شامل مصرف سیگار ، تغذیه نامناسب و عدم فعالیت آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم مناسب وابسته هستند .
افزایش روزافزون شیوع این بیماریها ، خسارات اقتصادی هنگفتی را به کشورها تحمیل می کند . تغییر شیوه زندگی ( مصرف دخانیات و الکل ، عدم فعالیت بدنی مناسب ،‌مصرف ناکافی میوه ، سبزیجات ، شیر و لبنیات ، استرس ، مصرف غذای ناسالم و … ) باعث شده است که تعداد مبتلایان به فشار خون ، چربی و قند خون بالا در جامعه افزایش یابد و این خود زنگ خطری است برای افزایش مرگ و میر و ناتوانی های آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم از بیماریهای غیرواگیر که در حال حاضر گریبانگیر کشورهای در حال توسعه است .
خوشبختانه اغلب بیماریهای غیرواگیر و عوامل خطر آنها قابل پیشگیری و کنترل بوده و یا با اقدامات خاص می توان تبعات ناشی از وقوع انها را به تعویق انداخت . اگرچه این بیماری ها غالباً با آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم پیشگیری ثانویه قابل درمان هستند ، با این وجود راه حل اصلی ،‌ پیشگیری اولیه با آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم عوامل خطر شایع اصلی و کنترل این عوامل است . آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم از زیر ساخت های سیستم مراقبت بهداشتی اولیه ( PHC ) ، پزشک خانواده و آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم غیردولتی و خصوصی ارائه خدمات پیشگیری و درمان بیماری های غیرواگیر همراه با بکارگیری مقررات و آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم و فراهمی امکانات در قالب استراتژی های برنامه های چهارم و پنجم آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم از جمله منع استعمال دخانیات ، کنترل حوادث ترافیکی ،‌ترویج تغذیه سالم و ورزش همگانی و اجرای برنامه های ملی پیشگیری و کنترل این آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم توانسته است تا حدی در کنترل بار آنها موثر واقع گردد . اما این معضل همچنان باقی است و نیازمند تلاش همگانی برای مواجهه موثر و به هنگام است .

همانطور که گفته شد دلیل این وضعیت ،‌ تغییراتی است که در سالهای گذشته در شیوه زندگی مردم ایجاد شده است و شاید بتوان یکی از علل ایجاد این تغییرات را علاوه بر مقتضیات زندگی کنونی ، در آگاهی و نحوه عملکرد مردم دانست. در بسیاری از موارد ، عدم آگاهی کافی از عوامل خطرساز و عدم بکارگیری تمهیدات لازم و ضروری باعث شده است تا این عوامل روز به روز افزایش یابند .
واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر یکی از واحدهای آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم مرکز بهداشت می باشد که مسئولیت پیشگیری و کنترل آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم در سطح شهرستان را عهده دار می باشد.
واحد بیماریهای غیرواگیر باید بتواند به عنوان عضوی از پیکر مرکز بهداشت ، هماهنگ و همپا با آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم اعضاء و بخشهای موثر با بهره گیری از توان تخصصی خود در تحقق اهداف بهداشتی کشور به نحو شایسته ایفای نقش کند .
وظیفه و رسالت واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر گسترش برنامه های آموزشی ، ترویج فرهنگ تغذیه سالم و مصرف سبزی و میوه ، توسعه فرهنگ عدم مصرف آموزش ارتقا سلامت در حوزه برنامه کشوری کودک سالم ، توسعه فرهنگ ورزش و فعالیت های بدنی ، شناسایی و غربالگری بیماریهای غیرواگیر برابر پروتکل وزارت بهداشت و درمان و در کل ارائه الگوی مناسب شیوه زندگی سالم می باشد و این مهم میسر نیست مگر با همیاری و همکاری کلیه اقشار جامعه که در جهت کاهش عوامل مضر و زیانبار ،‌محیطی امن و سالم داشته باشیم